In maart 1930 kwam voor de "Rotterdamsche Lloyd"het prachtige passagiersschip Baloeran in de vaart op Nederlands-lndië. Zij was ontworpen door de bouwmeesters van 'De Schelde' in Vlissingen en gebouwd bij de Rotterdamse scheepswerf 'Fijenoord'. Smit Slikkerveer leverde de machines en elektrische installaties voor dit schip. Dit dubbelschroef motormail schip had een interessante geschiedenis.
De MS Baloeran bij de Lloyd kade te Rotterdam.Bron: de Katholieke Illustratie 12-03-1930
Een jaar lang was de Baloeran - met haar schitterende Art Déco-interieurs van architect H.P. Mutters - het vlaggenschip van de Rotterdamse rederij en het maritieme paradepaard van de Nederlandse koopvaardij. Ook internationaal oogstte zij alom bewondering. Een jaar later kreeg zij gezelschap van een vrijwel identiek zusterschip: de Dempo. Dit illustere tweetal vormde een belangrijke schakel in de vaarroute naar de twee hoofdbestemmingen in de verre Oost-lndische kolonie: Tandjong Priok bij Batavia en Tandjong Perak bij Soerabaja.
Een zoeklicht is een draaibare schijnwerper die een sterk geconcentreerde lichtbundel geeft. Een zoeklicht wordt gebruikt om 's avonds en 's nachts iets op te sporen, te zoeken naar een bepaald object. De scheepvaart gebruikt ook zoeklichten om gemakkelijker ergens aan te meren of een te varen vaargeul of -route te beschijnen.
Smit Slikkerveer had tussen 1885 en 1900 al veel ervaring opgedaan met het maken van zoeklichten, hoofdzakelijk voor de scheepvaart, vuurtorens en brandweer. Deze werden gevoed door (stoom) dynamo's die men zelf fabriceerde. Rond die tijd kreeg men ook opdrachten van het Nederlandse leger om verplaatsbare zoeklicht systemen te maken op terreinen waar geen elektriciteit voorhanden was. Dus werden er wagens gemaakt met daarop een dynamo agregaat waarmee het zoeklicht gevoed werd en portabel gebruikt kon worden. Toepassingen waren natuurlijk om speciaal om bij nacht vijandelijke vliegtuigen te signaleren, het zoeken naar gewonden op het slagveld enz. In 1905 werden voor het eerst portabele zoeklichten gebruikt in de Russisch Japanse oorlog. De eerste portabele zoeklicht systemen werden door een soldaat of per paard voortbewogen, pas veel later gebeurde dit met legertrucks. Onderstaande foto's laten zoeklicht systemen zien, ingebouwd in een kar die in het prille begin werden voortgetrokken door paarden of door een soldaat en later door een militair voertuig.
Een Spyker 90 cm S.S. dynamo wagen (enkel – of dubbelmast) met dynamo van Smit Slikkerveer en een Spyker motor (1890-1920). Bron: collectie legermuseum Delft.
In 1893 kreeg Willem Smit de opdracht van het ministerie van Koloniën om de bestaande elektrische verlichting van de haven bij Tandjong Priok in het voormalige Nederlands Indië, flink uit te breiden en te moderniseren. Dit was een project van formaat. Aanleiding daarvoor was de avonddienst die werd ingevoerd op de spoorlijn Batavia - Priok en de ontstane behoefte aan elektrische verlichting. Tandjong Priok werd daarmee (in die tijd) één van de modernste havens ter wereld.
De eerste elektrische verlichting, 30 booglampen en 24 gloeilichten werden 10 jaar daarvoor aangebracht door Siemens & Halske. Willem Smit had een project uitgewerkt waarbij de oude lampen werden gecombineerd met een nieuw systeem van Smit Slikkerveer.
Onlangs vond ik in een oud document van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs voor Nederlands Indië gedetailleerde informatie met schema's en tekeningen terug, die ik in dit artikel verwerkt heb.
Beproeving van de installatie voor Tandjong Priok 1894
216 booglampen Willem Smit leverde de voor die tijd het enorme aantal van 186 booglampen (9 en 4.5 ampère) en 60 gloeilampen van 16 N.K.
Willem Benjamin Smit begon in juli 1886 met proeven om de elektrische straatverlichting in Nijmegen van de grond te krijgen. Op 04 juli 1886 had hij vanuit de gasfabriek een kabel gelegd naar het Valkhof, om precies te zijn naar de Barbarossa ruïne. Daar had hij tussen twee bomen een elektrische booglamp opgehangen, omdat daar toevallig een jaarlijks terugkerend concert plaats vond. Tot mijn grote verbazing kwam ik onlangs een foto tegen, gemaakt bij de Barbarossa ruïne in Nijmegen door Wilhelm Ivens, een van de bekendste fotografen van zijn tijd en grootvader van de zeer bekende cineast Joris Ivens. Verder was hij hof fotograaf van H.M. de Koningin Weduwe der Nederlanden (Emma).
Bron: Boek Wilhelm Ivens (1849 - 1904) Nijmeegs fotograaf. Foto's Wilhelm Ivens.