Tijdens mijn zoektocht naar historisch erfgoed van de Smit bedrijven kwam ik weer een gemaal tegen met machines van Smit Slikkerveer. Jammer genoeg zijn de originele elektromotoren van Smit Slikkerveer in 1981 vervangen door nieuwe van Schorch. Hieronder een korte beschrijving van dit gemaal met veel fotomateriaal van de bouw en ook van de machines.
Gemaal Dongerdielen
Het gemaal Dongerdielen is gelegen aan de Zuider Ee in Friesland en werd in 1930 gesticht door het toenmalige waterschap "De polders van Oost-en West Dongeradeel". Men besloot tot de bouw van een elektrisch gemaal, om de afwatering van het poldergebied veilig te stellen. Het bemaalt de
Eind 2007 kwam ik in contact met Ad Hartjes van waterschap AA en Maas. Van de eerste generatoren gebruikt voor gemaal van Sasse had hij nog de typeplaatjes en twee grote koperen naamplaten weten te redden. Deze schonk hij aan mij. Dit was vooral interessant voor mij omdat de elektrische installatie van dit gemaal toentertijd werd gerealiseerd door Smit Slikkerveer en de transformatoren werden geleverd door Smit Transformatoren. Jammer genoeg is er van de transformator en generatoren verder niets meer bewaard gebleven. Behalve dit stuurde hij mij nog een aantal mooie foto's van de bouw van Gemaal van Sasse. Deze heb ik gecombineerd met mijn informatie (originele krantenartikelen, foto's) en daarmee heb ik een stukje historie in beeld gebracht. Gemaal Van Sasse is het eerste elektrische gemaal, dat is gerealiseerd door het toenmalige waterschap "De Maaskant". De reden van de bouw van het gemaal in 1928/1929 was, dat er een stuw in de Maas geplaatst moest worden. Met de bouw van de stuw in Grave, was het waterpeil verhoogd en kon de Raam haar water niet meer kwijt in de Maas. Vanaf de oprichting in 1921 werkt het waterschap aan de waterbeheersing in het Land van Cuijk. Vooral de Raam veroorzaakte problemen.
Gemaal van Sasse
Het prachtige interieur van Gemaal van Sasse uit 1928
Onderstaande prachtige foto van een "gelaschte stoomketel" vond ik in het archief van Eemland. Na enig speurwerk vond ik alle achtergrond informatie van deze foto met (andere typen stoomketels) die stond in het Smit Laschboek uit 1933 (in ons bezit). In 1924 begon men bij Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek te experimenteren met elektrische lastransformatoren. In Nederland was men dan ook de eerste met elektrische lastransformatoren, kort daarop gevolgd door de Heemaf in Hengelo. In 1927 werd de afdeling Smit Las opgericht en ging men ook las elektroden fabriceren. Daarvoor werd een nieuw gebouw ingericht.
De foto die u hieronder ziet is een zeer vroege foto van een stoomketel die gelast werd met een lastransformator en elektroden van Smit.
De foto is genomen voor de fabriek van Huygen & Geveke, ook wel Huygen & Wessel genoemd, het latere Bronswerk aan de Nijverheidsweg of de Eemstraat in Amersfoort. De locatie is niet helemaal duidelijk, maar Huygen & Wessel maakte in die tijd verwarming en liftsystemen. In 1946 fuseerde Huygen & Wessel (sinds 1918 in Amersfoort) met Becht & Dyserinck uit Amsterdam. Het bedrijf ging verder onder de naam Bronswerk.
De achtergrond informatie die ik bij deze foto vond is uit het jaar 1933 en betreft het elektrisch lassen van in totaal 8 door Huygen & Wessel gemaakte stoomketels. Omdat het elektrisch lassen toen nog erg nieuw was werden er veel foto's van gemaakt voor reclame doeleinden en voor een technisch lasboek van Smit. Vanaf eind jaren 20 werden door Smit las vele las demonstraties en cursussen door het hele land gegeven. Verder was er nog een jaarlijkse las reünie. Hier kwamen veel ingenieurs en techneuten uit heel Europa op af om kennis te nemen van de nieuwste zaken op het gebied van elektrisch lassen.
Ik vond een unieke foto van de opening van een elektriciteitstentoonstelling in Zwolle. Rechts op de foto zien we het logo van de beursstand van Smit Las. Aangezien deze beurs in 1927 was is dit de eerste beurs waar Smit Las na de oprichting in 1927 aan meegewerkt heeft.
Opening "electriciteits tentoonstelling" in de Buitensociëteit in Zwolle op 07-09-1927. We zien het interieur van de tentoonstelling met genodigden. In het midden Burgemeester van Roijen. Bron: Historisch Centrum Overijssel te Zwolle.