Professor Feldmann (1930)

Professor dr. ing. Clarence Feldmann werd op 14 januari 1867 te New-York geboren en was van Duits-Joodse afkomst. Hij ontving zijn opleiding in Duitsland. Van 1883 tot 1885 studeerde hij aan de Königlich Bayerische Industrieschule te Neurenberg, van 1885 tot 1888 aan de Technische Hogeschool te Darmstadt, waar toen een afdeling voor elektrotechniek was ingesteld. Hij behoorde daarmee tot de eerste generatie academisch geschoolde elektrotechnici. De elektrotechniek was op dat moment nog een wereld van pioniers. 

Tijdens zijn studie Elektrotechniek in Darmstadt vond de jonge Feldmann veel inspiratie bij zijn hoogleraar, Professor Erasmus Kittler. Rond 1885 was er weinig bekend over wisselstroom. De theorievorming rond de gelijkstroom was al veel verder en de algemene opinie in die tijd was dat gelijkstroom het zou gaan winnen van wisselstroom. Tijdens de studie van Feldmann schreef Kittler een prijsvraag uit om de huidige meetmethoden voor wisselstroom te onderzoeken en te verbeteren. Clarence Feldmann won deze prijsvraag. Dit zou zijn verdere loopbaan voor een belangrijk deel bepalen. In 1888 slaagde Feldmann met lof en werd hij voor een jaar lang de assistent van Kittler. 

Na zijn studie werkte Feldmann dertien jaar in elektrotechnische industrie, onder andere in Hongarije bij transformatorproducent Ganz & co in Boedapest (1889). Bij Ganz werkte hij mee aan de ontwikkeling van transformatoren, meetinstrumenten, wisselstroommachines en elektriciteitsnetten (voor verlichtingstoepassingen). In 1890 stapte Feldmann over naar Helios Aktiengesellschaft für elektrische Beleuchtung und Telegraphenbau in Duitsland. Bij Helios een producent van elektriciteitscentrales, zette Feldmann zijn werk voort in de bouw en het ontwerp van elektriciteitsnetten. Zijn industriële carrière verliep maar moeizaam, omdat hij zich erg beperkt zag in zijn mogelijkheden om zich te ontwikkelen en te experimenteren met nieuwe technologieën. Feldmann voelde zich bij Helios op een gegeven moment meer handelsreiziger dan elektrotechnicus en ging daarom het onderwijs in. In 1902 werd Feldmann privaat docent aan de Technische Hochschule in Darmstadt.

Feldmann was door zijn kennis opgedaan in de Verenigde Staten, Hongarije en Duitsland betrokken bij de aanleg van alle elektriciteitscentrales in Nederland (behalve Kinderdijk = Willem Benjamin Smit). Bron: Beeldbank Den Haag (free of copyrights).


Professor Feldmann zien we rechts achteraan - staande vierde van rechts met bolhoed en snor- bij de aanleg van elektriciteitskabels voor het G.E.B. in Den Haag (1905).

 

Links Feldmann als student in Darmstadt. Rechts zijn diploma'behaald in Darmstadt (1888). Bron: Feldmann, de ware ingenieur.

 

De 2 fabrieken waar Feldmann zijn kennis opdeed,  Ganz in Hongarije en Helios in Duitsland.

Transformator van Ganz (prototype 1885). Bron: Széchenyi István Memorial Exhibition, Nagycenk, Hungary.

Bron: Wikepedia.

 

Helios AG, bron: Rheinische Industriekultur.

 

In 1905 werd Feldmann op voordracht van professor Snijders benoemd tot hoogleraar aan de Technische Hogeschool Delft, waar op dat moment net de studie elektrotechniek was ingesteld, o.a. door bemoeienis van elektriciteitspionier Willem Benjamin Smit. Hij bleef hoogleraar tot in 1937. In 1911 werd hij benoemd tot de eerste Erevoorzitter van de Electrotechnische Vereeniging (ETV), de studievereniging voor elektrotechniek in Delft. In 1912 werd hij tot Nederlander genaturaliseerd. Van 1924 tot 1925 was hij ook rector magnificus in Delft en van 1913 tot 1930 was hij als buitengewoon hoogleraar verbonden aan de toenmalige Handelshogeschool te Rotterdam.   

Een prachtige foto van de aanleg van elektriciteitskabels voor het G.E.B. in Den Haag (Buitenhof) rond 1905. Feldmann was (naast Willem Smit/ Hofstede Crull) in die tijd al de ultieme specialist in Nederland op het gebied van aanleggen van elektriciteitscentrales en alles wat daarmee te maken had. Op deze foto is hij te zien bij een van zijn eerste klussen in Nederland waar zijn advies werd gevraagd. Op de foto zien we hem staande achteraan, vierde van rechts met bolhoed en snor. Bron: Beeldbank Den Haag (free of copyrights).

Door de Technische Hogeschool te Darmstadt werd hem in 1932 een eredoctoraat verleend. Feldmann ging in 1937 met emeritaat en werd als hoogleraar opgevolgd door Professor Nolen, de toenmalige directeur van Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek N.V. te Nijmegen. Hij overleed te Delft op 21 juli 1941

NL-ZlHCO 0464.2 505

Excursie ETV (Elektrotechnische Vereniging) naar de Technische Hogeschool in Delft (1913). 2e van links zittend vooraan is Clarence Feldmann. Ook op deze foto o.a. Professor Nolen, Snijders, Hofstede Crull, Willem Willink en Thomas Rosskopf. Bron: Historisch Centrum Overijssel.

In 1911 werd op de grondslag van het I.E.C. in Nederland het N.E.C. opgericht. Feldmann was eerste voorzitter van het Nederlands Elektrotechnisch Comité (NEC) en vervulde deze functie 29 jaar lang tot eind 1940. Binnen het I.E.C. was Feldmann lid van de studiecommissie voor machines en transformatoren. In 1926 werd hij voorzitter van die commissie en in 1927 werd hij als eerste Nederlander benoemt tot president/voorzitter van de International Electrotechnical Commission (I.E.C.) voor drie jaren.

De voorzitters van het I.E.C. vanaf het begin in 1906 tot 1930. In 1927 zien we Professor Feldmann als eerste en enige voorzitter tot nu toe. Klik op de foto voor meer informatie. Bron: I.E.C.

Filmpje van het I.E.C (1906 - 1929), bron: I.E.C./Youtube 

In 1926 bezocht Professor Clarence Feldmann als voorzitter van het I.E.C. samen met o.a. Thomas Rosskopf New York. Foto's van die reis kun je HIER zien.

R.E.B. Crompton in gesprek met Prof. Clarence Feldmann voor het gebouw van de IEC in New York (1926)

Een andere pionier in de elektriciteit, R.E.B. Crompton in gesprek met Professor Feldmann in 1926 tijdens een bijeenkomst van het I.E.C. in New York. 

Fragment uit een korte historie van het I.E.C. (1906-1956) door Mr. Louis Ruppert, bron: I.E.C. Klik op het artikel voor het complete document (PDF)

Wachten op de trein in New York (mei 1926)

De groep van Rosskopf verzameld zich. Geheel links de Professor Clarence Feldmann (New York 1926), bron: Stichting Willem Smit Historie Nijmegen

Het I.E.C. in de beginjaren. (zittend links R.E.B. Crompton) en Feldmann staande 2e van links. Bron: Feldmann, de ware ingenieur.

De Ingenieur 1907

Op 26 en 27 juni 1906 was Feldmann samen met Willem Smit afgevaardigde (via het KIVI) bij de oprichting bijeenkomst van het I.E.C. in Londen. Op de onduidelijke foto zien we Willem Smit (2e van links) en Professor Feldmann rechts daarnaast. Bron: I.E.C. Founding Meeting 1906. 

Een diner van het NEC met o.a. Feldmann en Rosskopf. Bron: Feldmann de ware Ingenieur.

Professor Feldmann (1930) 
Links, 
Prof. Feldmann (1930), rechts V.l.n.r. de professoren Bähler, Hallo, Feldmann, Thierens, Elias en Van der Bilt

Elektrotechnisch onderwijs
Feldmann was een groot voorstander van de professionalisering van het elektrotechnisch onderwijs. Volgens hem moest de elektrotechnische theorie worden uitgelegd voor de praktiserend ingenieurs, zodat ze konden vooruit rekenen en op een meer wetenschappelijke manier machines en andere elektrotechnische apparaten konden ontwerpen. Hij beëindigde zijn werk bij Helios en keert terug naar het onderwijs. Feldmann ging terug naar Darmstadt om daar te werken als docent, en schreef met Herzog een standaardwerk over leidingnetten. 

Bron: De Ingenieur 1905

Collegezaal Bèta van de T.U. in Delft met 3e van links achteraan Professor Feldmann.

Professor Feldmann 08-11-1924

 

Links: In 1924 werd Feldmann benoemd tot Rector-Magnificus aan de T.U. te Delft. Bron: Delftsche Courant.  

Bezoek van het KIVI aan Smit Slikkerveer. ingenieurs met demonstraties werden gebracht via boten over de rivier .Professor Feldmann is op deze foto de 5e man vanaf links gezien. (10-05-1924), bron: Oud Ridderkerk. 

 

Links,: ter gelegenheid van zijn zilveren jubileum maakte zijn zoon - de kunstenaar C.H. Feldmann (1894-1966) - deze tekening van Professor Feldmann, 4-6-1930, Bon: Telegraaf. Rechts 28-5-1930, 25 jarig jubileum van Feldmann. Bron: Delftsche Courant. 

Dynamo lokaal rond 1930

Opening Elektrische Centrale PEGUS Utrecht 28-10-1926 met op de achtergrond links waarschijnlijk Feldmann. Hij was in die tijd de man op het gebied van elektrische centrales . Hij ontwierp bijna alle elektrische centrales in Nederland in deze jaren. Bron: Archief Utrecht.

Jubilea en onderscheidingen

 

Links: in 1928 is hij 40 jaar ingenieur. Bron: NRC., Rechts: onderscheiding Orde van Oranje Nassau in 18-9-1937

 

Bron: Feldmann, de ware ingenieur

Provinciale elektriciteitsvoorziening
Feldmann wordt gezien als de grondlegger van de provinciale elektriciteitsvoorziening. In tien jaar tijd adviseerde Feldmann negen provincies over de oprichting van elektriciteitscentrales. Met die centrales kon ook het platteland van Nederland van stroom worden voorzien. Feldmann nam daarbij nagenoeg alle noodzakelijke werkzaamheden voor zijn rekening: hij verzorgde de benodigde berekeningen, ontwierp vervolgens de centrales, maakte de bouwbestekken en kocht de benodigde machines in. Hij adviseerde ook bedrijven wanneer men technische vragen had op het gebied van machines en transformatoren. Een mooi voorbeeld was Smit Slikkerveer die hij al vanaf 1905 adviseerde bij problemen en vraagstukken.

Bovenstaande foto komt uit mei 1910 en is waarschijnlijk een groepsportret n.a.v. de opening van een elektriciteitscentrale of tentoonstelling in Dordrecht. Geheel rechtsonder zittend zien we Professor Feldmann. Ook op deze foto links in het midden, dhr.  Lips, (de oprichter van de bekende brandkastenfabriek in Dordrecht). Bron: Archief Dordrecht.

In 1938 was er de Haagse Kabelkwestie. De kosten voor de aanleg van de 150 kV verbinding tussen Den-Haag en Rotterdam overschreden de begroting met 1 miljoen gulden. Deze commissie met o.a. Feldmann ging uitzoeken hoe dat kwam. Bron: NRC. 

Vervoer grote trafo koppeling Rotterdam - Den Haag 1941

Koppeling 150 kV Den Haag - Rotterdam met het vervoer van een grote transformator van Smit (1941)  

Publicaties
Feldmann schreef enkele studieboeken voor het technisch onderwijs en vele publicaties in de tijd dat hij nog in het bedrijfsleven werkzaam was. Ook toen hij in het onderwijs in Nederland werkzaam was schreef hij geregeld artikelen in de technische tijdschriften "Electrotechniek" en "de Ingenieur". In 1929 schreef Feldmann in "Electrotechniek" een artikel over de bij kortsluiting van Transformatoren optredende krachten, waaraan specifieke kennis van het product van Smit Transformatoren ten grondslag moet hebben gelegen. De toenmalige directeur van Smit Transformatoren, Ir. Nolen, promoveerde met lof in 1925 bij Prof. Feldmann op "Transformatorvelden" en in 1937 volgde hij hem op als professor in Delft. Nolen gold als de ultieme expert op het gebied van transformatoren, het is vreemd dat zij dit artikel niet samen geschreven hebben.

Electrotechniek 09-01-1929 Prof. Feldmann

Klik op bovenstaand artikel voor het hele artikel van Prof. Feldmann (pdf-formaat).  

 

Foto met o.a. Professor Feldmann tijdens de inbedrijfstelling van de 150.000 Volt lijn Lutterade-Roermond 6-4-1935. Bron: Economisch technisch tijdschrift nr 3-15e jaargang 1935. 

I.E.C. bijeenkomst : Bron: Economisch technisch tijdschrift nr 3-15e jaargang 1935. 

Afscheid
Professor Feldmann nam op 8 juni 1937 afscheid van de T.U in Delft. Zijn afscheidscollege ging over een halve eeuw Elektrotechniek. Ook kreeg Feldmann bij dit college een gedenkboek aangeboden. Professor Nolen van Smit Transformatoren was zijn opvolger.

 

Afscheid Feldmann, Links: 9-6-1937, bron: NRC., rechts 23-12-1936-Telegraaf.

Overlijden Feldmann
Feldmann moest zich in het begin van de Tweede Wereldoorlog terug trekken uit het openbare leven omdat hij Joods was. Hij stierf op 21 juli 1941 op 74-jarige leeftijd een natuurlijke dood. Hij werd op 24 juli 1941 gecremeerd in het crematorium te Driehuis. Zijn as is begraven op de Algemene Begraafplaats Jaffa in Delft. Zijn echtgenote, Lina Feldmann-Stamm maakte verschrikkingen van WO II mee en overleed op 1 april 1943 in de ziekenbarak van het concentratiekamp en doorgangskamp Westerbork in Drenthe. Zijn kinderen overleefde de oorlog. In de T.U.- campus in Delft is de Feldmannweg naar hem genoemd en er is ook nog een Feldmannzaal in de TU Delft. 

   

Diverse krantenartikelen van het overlijden van Feldmann. Boven links, overlijdensadvertentie in de Ingenieur 1941, boven rechts , bron NRC. Onder links, bron: Vaderland 22-7-1941, onder rechts bron NRC 22-7-1941

Delftsche Courant 1937

Klik HIER en HIER voor meer informatie over deze pionier in de elektrotechniek.

De Feldmannweg aan de TU in Delft, bron: Google Streetview.

Professor Feldmann en zijn vrouw. 

Bron: De Ware Ingenieur, biografie deels overgenomen van Wikipedia, met enkele passages uit het Genealogische en Historische Encyclopedie van Delft, deel II (1988). Verder is het aangevuld met mijn informatie.Zodra ik weer informatie over Feldmann tegenkom zal ik dit aanvullen in de biografie. Mocht iemand meer informatie hebben over Professor Feldmann horen wij dit graag.

Our website is protected by DMC Firewall!