Smit Slikkerveer
Wereldtentoonstelling Brussel 1910
Willem Benjamin Smit (1860-1950)
Elektriciteitspionier en grondlegger van de Smit bedrijven in Nederland
Smit Elektroden
Laselektroden afdeling 1935
Thomas Rosskopf (1880-1953)
De oprichter van Smit Transformatoren, Draad, Weld en Ovens
Smit Gas Generatoren
1965-1969
Smit Draad
Vrouw aan de omspinmachine (1926)
Hoogte Kadijk
Transformatoren (1936)
Smit Draad
Draadwals (1926)
Smit Transformatoren
Montage in de bak van een 4000 kVA transformator (Amsterdam 1916)
Smit Draad (1921-1927)
Kijkje in de Draadfabriek
Smit Ovens
Vervoer van een grote oven per slede (Groenestraat Nijmegen 1936)
Thomas Rosskopf
Excursieleider KIVI bij Smit Slikkerveer (1911)
Smit Transformatoren
Spoelenmontage 1921
Smit Slikkerveer
Generator 1500 kW (1913)
Transformatoren
Smit Slikkerveer 1912
Smit Slikkerveer
Elektrische centrale Tandjong Priok (1895)
Het vervoer van transformatoren d.m.v. paardentractie (Smit Transformatoren 1913-1915)
Dit duurde weken...
Professor Nolen (1938)
Beproeving oude gramme dynamo bij TU Delft
Smit Transformatoren (1916)
4000 kVA transformator

Laatste updates

Welke proeven doe je om er voor te zorgen dat de transformator 50 jaar goed blijft functioneren

1 Inleiding

Je wilt weten of een product niet te duur is in het gebruik, of het wel tegen een stootje kan en hoe lang het eigenlijk wel mee gaat. Een transformator krijgt daarom een ook afnamekeuring, ook wel “Factory Acceptance Test” ( F.A.T. ) genoemd. Die F.A.T. bestaat uit een groot aantal proeven en elke proef omvat meerdere metingen. Je controleert dan of de transformator aan de internationale normen voldoet en aan de eisen van de klant. De aanname is dat deze transformator dan geschikt is voor 50 jaar “normaal” bedrijf, maar dat is geen 100% zekerheid.
Een aantal proeven is mede interessant vanuit historisch perspectief. Ter illustratie zal ik een vergelijking maken tussen de auto en een transformator. Dat doen we dan op drie punten.

  1. Als eerste : Hoeveel geld kost het als je de auto/transformator gebruikt.
  2. Ten tweede : Blijft de auto/transformator het nog doen als er plotseling een “incident” is.
  3. Ten derde : Hoe hard slijt de auto/transformator bij “normaal” gebruik en hoe lang gaat hij mee.

Eerst iets algemeens over proeven doen. Iedereen kan een getal aflezen van een meetapparaat en dat opschrijven, maar je moet jezelf steeds kritische vragen stellen zoals: Wat betekent het, klopt het wel met mijn verwachting, zijn er verstoringen die de resultaten beïnvloeden, ben ik iets vergeten. Ja, meten is een VAK.
Meten is weten, maar weet wel wat je meet. Het is een wat filosofische opmerking, maar beproeven houdt in dat je altijd heel kritisch naar de resultaten moet kijken. Ter illustratie het volgende praktijk voorbeeld.

Hoe kan dat?? Het uitgangspunt van alle meters is dat de stroom mooi sinusvormig is, maar die is dat nu niet meer. De ene meet de topwaarde en deelt het getal door √2. De ander meet de gemiddelde waarde en vermenigvuldigt dat met 1,1. Weer een ander meet alleen het deel van de stroom wat groter is dan nul en vermenigvuldigt dat met 2. De stroomwet van Kirchhoff klopt nog steeds, dus helaas geen Nobelprijs.
Een beproeving van een transformator ( maar ook een auto ) moet zo goed mogelijk de werkelijkheid nabootsen, maar ook praktisch uitvoerbaar zijn. Dat klinkt simpel, maar is het niet.
Elk meetresultaat bevat een zekere mate van onzekerheid. Als je meetresultaten gaat extrapoleren, via natuurkundige wetten, worden de onzekerheden nog groter. Dit is het best te illustreren met 2 voorbeeldjes.
-
Je meet de doorslagspanning van papier na 10 minuten ( zeg 20,0 kV of is het 20,1 kV ) en na 100 minuten ( zeg 19,0 kV of is het 18,9 kV ). Is de doorslagspanning bij 30 jaar dan zeker 3,0 kV of toch maar 2,5 kV.
-
De weersvoorspelling is ook een vorm van extrapoleren. Hoe verder weg, hoe groter de onzekerheid.

Proeven kun je onderverdelen in drie categorieën, zowel bij een transformator als een auto. Je moet daarbij wel in het achterhoofd houden realiseren dat de auto een serieproduct is en de vermogenstransformator op klantenspecificatie gebouwd wordt.

Lees meer

Het beproeven van grote transformatoren (en spoelen) - de verliezen

1. Het meten van de elektrische verliezen van een transformator.

Hoe kun je iets nauwkeurig meten. Als voorbeeldje gaan we bepalen hoeveel bier er in een bierpul zit.

Als je in een café alleen het bier hoeft te betalen en niet het schuim, dan zal er anders getapt gaan worden. In het rechter glas hoef je niet veel te betalen, maar aan de bar moeten ze wel hetzelfde doen als bij het linker glas. Het glas spoelen, tappen, serveren en afrekenen. Dit is maar een simpel voorbeeldje, maar dat moeten we vertalen naar de elektrische energietechniek. Het bier noemen we het actief vermogen en daarvoor moet je betalen. Het schuim noemen we het blind vermogen en daar hoef je niet voor te betalen. De energieleverancier stelt dus eisen aan jouw installatie, die mag niet teveel blindvermogen vragen.
Als je een wisselspanning op een spoel ( dan wel transformator ) zet, dan gaat er een stroom lopen. Er wordt dan vermogen aan de spoel geleverd. Dat bestaat uit een klein beetje actief vermogen (dat komt door de verliezen ) en heel veel inductief blindvermogen (dat komt door het magnetische veld ). Het meten van de verliezen wordt dan net als het meten van de hoeveelheid bier in het rechter glas.

De verliezen van een transformator bestaat uit twee delen. Het nullast (of ijzer) verlies ( zie hfdst. 2 ) wat voor het grootste deel in de kern zit. Het kortsluit ( of koper) verlies ( zie hfdst 3 ) zit voor een groot deel in het koper van de wikkelingen, maar ook in allerlei metalen constructiedelen zoals kern, kast en aandrukconstructie.
Als je verliezen wilt garanderen, dan moeten ze ook te meten zijn. Je wilt weten of de garantie overeenkomt met de werkelijkheid. In 1930 was al discussie over de indeling van de verliezen. ( Zie periodieke mededelingen No 30 “Indeelen en garandeeren der verliezen in Transformatoren” ). Er is toen afgesproken om te verwijzen naar de meetmethodes van de verliezen. We spreken over “nullastverlies” en “kortsluitverlies”. Het nullastverlies zit grotendeels in de ijzeren kern ( maar je spreekt niet over “ijzerverlies” ) en het kortsluitverlies zit voor een groot deel in het koper van de wikkelingen ( maar je spreekt niet over “koperverlies” ).
Zie ook: De verliezen van de transformator (willemsmithistorie.nl)

Men neemt nu aan dat deze twee verliezen onafhankelijk van elkaar zijn en dus apart gemeten kunnen worden. We tellen ze gewoon bij elkaar op om het totale verlies te krijgen. Metingen aan “kleine” transformatoren hebben aangetoond dat deze aanname redelijk goed is. Een meting van beide verliezen tegelijk is niet zo eenvoudig en vereist bovendien een meetopstelling met 2 identieke transformatoren ( zie paragraaf 4 ). Het kortsluitverlies is temperatuurafhankelijk. Je meet dus de omgevingstemperatuur en het kortsluitverlies bij die omgevingstemperatuur, die in de winter uiteraard anders is dan in de zomer. Je moet dus een referentie temperatuur afspreken om verliezen onderling te kunnen vergelijken. Smit was voorstander van een referentietemperatuur van 15 oC. Die ligt het dichtst bij de temperatuur die je normaal al hebt tijdens de meting. De referentie-temperatuur van 75 oC is internationaal afgesproken, dit is de temperatuur van de transformator bij nominaal bedrijf.

Lees meer

Giethars transformatoren

De droge vermogens transformator

Dit begrip is ook typische vaktaal uit de wereld van de elektrische energietechniek. Men is helemaal gewend aan transformatoren gevuld met olie. Geen olie, dat was in die wereld, was dus iets bijzonders. De meeste transformatoren, zoals in allerlei huishoudelijke apparatuur, bevatten geen vloeistof en zijn echt droog.
De elektrische isolatie van vermogens transformatoren was altijd gebaseerd op olie en papier. De uitvinding van giethars maakte een transformator mogelijk zonder olie; een droge transformator dus. Dit is vooral belangrijk op plaatsen waar je geen brand of lekkages wilt, zoals in de kelder van een kantoorflat of ziekenhuis, bij een chemische fabriek of op schepen. Er is er ook geen speciale lekbak onder de transformator meer nodig.
Elk voordeel heeft zijn nadeel. De prijs is wat hoger en de spanning was toen beperkt tot 24 kV. De elektrische isolatie tussen de laag- en hoogspanningswikkeling bestaat ook uit lucht en dat is nu eenmaal de zwakste schakel. De olie heeft ook een koelende functie en lucht koelt nu eenmaal veel slechter dan olie. Het vermogen van een droge transformator was toen ook beperkt tot zo’n 2 MVA. 

 
Giethars werd in eerste instantie gebruikt bij de fabricage van meettransformatoren in Ede en dat was Smit Ede. Het was dan ook een logische stap om de ontwikkeling en fabricage van gietharstransformatoren in Ede te concentreren. Daar zat de kennis en kunde van het werken met giethars. De laagspanningswikkeling werd gewikkeld van koperfolie. De isolatie tussen de windingen bestond uit papier wat voorzien was van een laklaag en werd mee gewikkeld met het koperfolie. Het geheel werd in een mal gemonteerd en dan onder vacuüm ingegoten met giethars.

De hoogspanningswikkeling werd gewikkeld van ronde gelakte koperdraad. Tussen de draden zat voldoende open ruimte, want de giethars moest overal kunnen komen bij het gietproces. Je wilt geen holtes in het giethars. Holtes kunnen leiden tot ontladingen en dus falen van de transformator. De regelwikkeling werd over de hoogspanningswikkeling gewikkeld en tegelijk mee ingegoten.
Nettransformatoren waren al gestandaardiseerd in vermogen en spanning. De variatie in transformator types was in de zestiger jaren dus al beperkt. Je hebt dus maar een beperkt aantal dure gietmallen nodig om de hele range in spanning en vermogen te kunnen maken. 
De laag- en hoogspanningswikkeling zijn nu “gewoon” twee cilinders die je over elkaar heen monteert. Het bouwen van de transformator lijkt veel op het werken met Lego, alleen de gewichten zijn een stuk groter.

De transformatoren werden verkocht onder de naam Resitra®. De droge transformator sluit goed aan bij de systemen die Hazemeyer en Coq leverden. Na de fusie tussen Smit en Holec liepen de klantcontacten dan ook veel meer via die bedrijven. 

Lees meer

Fritz Tauber - een verhaal over een Joods technisch tekenaar die door door de directie van Smit Transformatoren uit Kamp Westerbork werd gehaald (1942).

Fritz Tauber (1906-2004) was een legale Joodse emigrant die in 1938 vanuit Oostenrijk naar Nederland vluchtte vanwege het opkomende Nationaal Socialisme.Fritz Tauber Hij vond werk bij Smit Transformatoren (tekenaar/constructeur) en werd op 18 november 1942 opgepakt door de Nazi's en samen met zijn vrouw naar kamp Westerbork gestuurd. De directeur van Willem Smit & Co (Rosskopf) deed verwoede pogingen om hem weer vrij te krijgen middels briefcorrespondentie en steeds maar weer inpraten op de Duitse leiding. Men stelde : "Zonder Frits kunnen we geen Transformatoren maken, hij is een essentiële schakel in het proces". Uiteindelijk resulteerde dit in de vrijlating van Tauber en zijn vrouw op 21 november 1942. Enkele maanden later doken zij onder. Na 2 jaar ondergedoken gezeten te hebben in Friesland volgde op 17 April 1945 de bevrijding. Na de bevrijding ging hij weer werken bij Smit Transformatoren, het bedrijf dat zo belangrijk voor hem en zijn vrouw was geweest.

Opmerkelijk is dat er dus 2 boeken zijn uitgegeven van de belevenissen van oud medewerkers van Smit Transformatoren tijdens WO II. Het andere boek is onlangs in Nederland uitgegeven "Dansen in schuilkelders" van Johanna Wycoff-de Wilde. Mochten er nog meer oorlogsboeken zijn uitgegeven die zich afspeelden bij Smit Transformatoren dan hoor ik dat graag. 

Hieronder het verhaal van Fritz Tauber:

Vlucht uit Oostenrijk / aan de slag bij Smit  (1938)
In 1938 kwam de Oostenrijker Fritz Tauber met zijn vrouw aan in Nederland, letterlijk uit zijn huis/land verjaagd omdat hij van Joodse afkomst was. Nederland was in WO I neutraal gebleven en hij had goede hoop dat wanneer het tot een oorlog zou komen Nederland weer neutraal zou zijn. Hij dacht in Nederland veilig te zijn, maar dat bleek een illusie.

Fritz Tauber had jaren gewerkt bij Siemens Schuckert en Elin A.G. in Wenen, als constructeur/technisch tekenaar. Bij Elin hield hij zich tot 1938 bezig met de constructie van de 150 kV regelschakelaars en dat was zeer interessant voor Smit die toen nog niet zover waren. Door contacten tussen de directie van Smit en Elin kwam Rosskopf erachter dat de constructeur Fritz Tauber - die hen zo goed had geholpen met een Regeltransformator - zijn baan kwijt zou raken vanwege zijn Joodse afkomst, daarnaast werd het voor Fritz veel te gevaarlijk in Oostenrijk. Er werd een contract getekend en Fritz Tauber kreeg een werkvergunning in Nederland. Hij emigreerde zo snel hij kon met zijn vrouw naar Nederland met 25 Gulden en een passer op zak. 

Siemens Schuckert en Elin waren in die tijd technisch een voorloper op het gebied van de Regeltransformatoren en daarbij kwam zijn kennis zeer goed van pas. Er werd een huis geregeld voor de familie Tauber midden in Nijmegen.

In een bovenwoning aan de Mariënburg 70 werden zij ondergebracht. Anno 2020 zien we dat deze bovenwoning in het monumentaal pand nog steeds bestaat en gelegen is rechts naast café restaurant Toon en boven café Faber dat nog steeds huisnummer 70 heeft. De exacte locatie komen we binnenkort te weten.


Tekenkamer Smit Transformatoren 1949. Bron: Personeelsblad Smit Transformatoren. Foto: Onbekend, bedrijfsfotograaf.

Lees meer

Meettransformatoren

Meettransformatoren - nodig om hoge spanningen en grote stromen te kunnen meten

1 Inleiding

Je kunt bij de doe-het-zelf winkel een eenvoudige multimeter kopen. ( zie fig 1 ) Je kunt dan spanningen, stromen en weerstanden meten en zoiets mag eigenlijk niet in je gereedschapskist ontbreken. Een luxere variant beschikt over een ampèretang. Je sluit de tang om de geleider en je kunt de stroom aflezen ( Fig 2 ). Je kunt dan heel eenvoudig spanning en stroom meten zonder steeds de spanning uit te schakelen om zo draadjes te moeten verplaatsen.

Multimeters hebben voldoende bereik en genoeg nauwkeurigheid voor eigen gebruik. De maximale stroom die je kunt meten is zo’n 10 Ampère en een maximale spanning zo’n 1000 Volt. Je ziet, wel voldoende voor thuis, maar veel te beperkt voor het elektriciteitsnet.

Je vraagt je natuurlijk af: Hoe doen ze dat dan daar??

2 Het meten van de spanning via de spanningstransformator

Je wilt weten hoe hoog de spanning is die op een doorvoering staat. Die spanning kun je niet zomaar met een draadje aansluiten op een Voltmeter. Je moet de hoge spanning eerst transformeren naar een lage en veilige waarde. Dat doe je dus met een spannings(meet)transformator. Die moet nauwkeurig zijn tussen ca 80% en 120% van de nominale spanning. Hogere en lagere wisselspanningen komen toch niet voor bij normale bedrijfsomstandigheden in installaties. Je wilt de spanning weten om het te kunnen regelen in het net, maar ook om te bepalen wat het vermogen is dat door de transformator omgezet wordt. In het hoogspanningslaboratorium bij Smit is wel een heel grote nauwkeurigheid vereist over een veel groter gebied. Voor de diepere theorie en normen verwijzen we naar Wikipedia: Spanningstransformator - Wikipedia 

Het is verder een “normale” transformator, alleen de stroom door de wikkelingen is heel klein. Deze transformator wordt nauwelijks belast en staat eigenlijk in nullast. De primaire ( zeg maar hoogspanning ) wikkeling heeft heel veel windingen van heel dunne draad.  De spanning over de wikkeling stelt hoge eisen aan de isolatie in de wikkeling zelf. De spanningsmeettransformator is daarom ook gevuld met olie ( zie fig 3 t/m fig 5).  

Zie ook : Stroom-transformator (1940 - 1950) (willemsmithistorie.nl)

De eerste spanningstransformatoren werden gewikkeld met katoen omsponnen koperdraad. Er is hierover helaas geen informatie meer te vinden. In een later stadium werd gelakt koperdraad gebruikt en papier als extra isolatie waar nodig. Als de olie warm wordt, dan zet die uit. Er kan dan in hoge druk ontstaan in het kastje. Je kunt de expansie van de olie opvangen in een conservator ( zie fig 5 ) . Dit is te vergelijken met het expansievat in de centrale verwarming. Een conservator kost geld en vraagt onderhoud. Een constructie zonder conservator is te prefereren.

Lees meer

Smit maakt de sprong van 220 kV --> 380 kV

Inleiding

Het koppelen van elektriciteitscentrales werd voor de tweede wereldoorlog al veel gedaan. In geval van een storing kon men elkaar steunen, zodat de elektrische energie voorziening aan de gebruikers geen hinder ondervond. De plannen om grote stedelijke centrales op 150 kV niveau te koppelen kwamen rond 1930 al op. Dit 150 kV koppelnet begon in de 50-tiger jaren het karakter te krijgen van een transportnet. Het verbruik van elektrische energie bleef maar stijgen en een volgende stap was dus nodig.
Het hing al enige tijd in de lucht. De S.E.P. ( de voorloper van TenneT ) wil een 380 kV net bouwen. Dit 380 kV net moet de bestaande 150 kV en 220 kV netten koppelen, maar ook de elektriciteits centrales die verspreid staan over het land. Dit 380 kV net bestrijkt niet alleen heel Nederland, maar maakt ook koppelingen mogelijk met België en Duitsland.
Smit ging zich al in een vroeg stadium voorbereiden, want dit is een grote sprong in transformatortechniek, namelijk van 220 kV naar 380 kV. Smit was al op volle snelheid bezig toen begin 1966 de opdracht binnenkwam. Wat moet je allemaal niet technisch onderzoeken om deze sprong mogelijk te maken en hoe verliep die sprong. Wat leverde al die technische onderzoeken nog meer op, want de spin off van zo’n project is vaak heel groot. Smit is na dit succes gepromoveerd naar de eredivisie van de 400 kV transformatorfabrikanten en dankzij de resultaten van al dit werk draait Smit nog steeds mee in de top van deze eredivisie. Er ligt een nieuwe markt open met veel technische uitdagingen.
In een eerder verhaal van Erik de Vries is al aandacht besteed aan dit project en de rol van Smit Transformatoren hierin. (1966 start bouw landelijk koppelnet 380 kV.) Dit onderstaande verhaal kijkt vanuit een technische invalshoek.

Een één fase transformator uit 1968-JoopKuipers-HR
Een één fase transformator van Smit uit 1968, bron collectie Joop Kuipers.

Hoe doen anderen het?

Ontwikkelen begint altijd met de vraag: Hoe doen anderen het? Je maakt eerst een overzicht van ontwerpgegevens en constructiedetails uit de literatuur. Die meeste literatuur was van west Europese transformatorfabrikanten, die zo hun technische kunde lieten zien aan potentiële klanten. In die tijd waren en in Europa nog veel fabrikanten van grote transformatoren. Het aantal fabrikanten in Europa is tegenwoordig veel kleiner door de vele fusies en reorganisaties. Het merendeel van de ontwerpen in de literatuur waren eenfase transformatoren en de regeling van de spanning werd meestal gedaan met een aparte regeltransformator. Dit onderzoek is uitgevoerd door Frank den Outer, technische specialist bij Smit. Tegenwoordig noemen we zoiets een marktonderzoek.


Wat wil de klant precies?

De opbouw van het Nederlandse elektriciteitsnet vereiste echter een totaal ander ontwerp. De afzonderlijke 150 kV netten zijn indirect geaard en het 380 kV net wordt niet bij elke transformator direct geaard. Er kunnen dus hoge spanningen op de sterpunten komen bij eenfase kortsluitingen in het net. De sterpunten van de 150 kV en 380 kV wikkelingen moeten dan ook met hoge spanningen beproefd worden. Een aparte regeltransformator is, praktisch gezien, niet meer mogelijk.

Lees meer

Transformator olie - een product in ontwikkeling dat steeds geraffineerder wordt

Transformatorolie 

1 Inleiding

Olie is een belangrijke vloeistof. We kennen de aardolie die gewonnen wordt op veel plaatsen in de wereld. We kennen ook de olie die gewonnen wordt uit planten, zoals zonnebloemen en noten. Wil je de olie met de juiste eigenschappen hebben, dan moet je de olie raffineren. In dit verhaaltje wil ik me beperken tot transformatorolie. Transformatorolie wordt gewonnen uit aardolie, het milieuaspect is dus een minpunt. Transformatorolie moet aan heel veel eisen voldoen en dat vereist een complex raffinageproces. Een overstap naar ander soort olie is dus niet zo simpel en vereist veel ontwikkelingswerk.

Sinds een aantal jaren is er ook transformatorolie op basis van planten zoals zonnebloemen. Het milieuaspect en de geringe brandbaarheid zijn grote pluspunten, de stroperigheid en de werking als smering zijn helaas minpunten. Het gebruik van deze “groene” olie bij nettransformatoren neemt snel toe en de grote transformatoren zullen in de toekomst zeker volgen. Transformator is ook te maken uit aardgas. Je kunt de aardgasmoleculen als een soort bouwsteen gebruiken om complexe moleculen te maken (synthetiseren noemen ze dat ). Deze olie is zuiverder dan de olie die geraffineerd is uit aardolie.

Je ziet: "Er zit meer in olie dan je denkt".

Smit deed in het verleden heel veel materiaalonderzoek. Het onderzoek varieerde van röntgenonderzoek van lassen voor Smit Weld, hittebestendigheid van metalen voor Smit Ovens, isolatielakken voor Smit Draad en olieonderzoek voor Smit Transformatoren. Smit moest veel meetmethodes en meetapparaten zelf ontwikkelen, net zoals veel andere bedrijven in Nederland. Die apparaten waren ook nodig voor kwaliteitscontroles tijdens het productieproces. Tegenwoordig zijn veel metingen gestandaardiseerd via internationale normen. Meetapparatuur is daardoor nu “gewoon” te koop.

2 Waarom zit er eigenlijk olie in een transformator?

De elektrische isolatiewaarde van olie is ca 20 keer hoger als die van lucht. Een isolator-ketting aan een 150 kV hoogspanningsmast heeft een lengte van 1,5 meter. Een 150 kV wikkeling onder olie behoeft maar een afstand van 0,07 meter. Je hebt dus een hoge isolatiewaarde nodig om de afmetingen van de transformator te beperken.
De kern en wikkelingen moeten gekoeld worden. Koeling met vloeistoffen gaat veel beter dan met lucht, dus nog een reden om voor olie te kiezen.

Maar elk voordeel heeft zijn nadeel. De olie moet aan veel eisen voldoen, zowel aan het begin van zijn leven als na 30 jaar. De olie moet goed blijven en mag chemisch niet veel veranderen. De olie mag dus niet veel verouderen. Dit alles stelt hoge eisen aan de olie zelf, maar ook aan de productieprocessen in de fabriek. Ik zal dat verderop in het verhaal toelichten.

 

Er zijn wel transformatoren met lucht als isolatie. Droge transformatoren werden ze genoemd. Ze zijn wat duurder dan de olie gevulde en hebben wat meer verliezen. Ze worden gemaakt tot een hoogste netspanning van 36 kV. Ze worden veel gebruikt waar men zeker geen olie wil hebben. Je moet dan denken aan de energievoorziening in wolkenkrabbers, grote hijskranen, aan boord van schepen maar ook in windmolens. 

Lees meer

Stoomdynamo voor elektrische centrale Roosendaal (1907)

In 1906 leverde Smit Slikkerveer stoomdynamo's en de elektrische installatie (schakelborden) voor de elektrische centrale in Roosendaal. Hieronder enkele prachtige foto's van de machine hal. Wie heeft meer informatie over de elektrische centrale in Roosendaal ? Graag reacties onderaan dit artikel.

 
Elektrische centrale Roosendaal met stoommachines van Smit Slikkerveer (1907)


Hoofdschakelbord elektrische centrale Roosendaal (1907) 

De ontwikkeling van de stoomdynamo bij Smit Slikkerveer begint in 1884. In dat jaar krijgt Willem Smit het voor elkaar om een dynamo zo aan te passen dat de deze rechtstreeks op de stoommachine aangesloten kan worden. Het anker van de dynamo was zo groot gekozen dat het tevens kon dienen als vliegwiel. Deze ontwikkeling was in die tijd uniek en zelfs in het buitenland niet bekend. Willem Smit krijgt veel bekendheid door de vele publicaties in het blad "Engineering" uit Londen na een patent aanvraag.


Stoomdynamo van Smit uit 1885

In het archief van Smit Slikkerveer vonden we nog enkele foto's van verschillende typen stoomdynamo's die tussen 1907 en 1910  werden gemaakt en die zijn vrijwel identiek aan de eerste foto. 


Reclamefoto stoomdynamo's gemaakt bij Smit Slikkerveer tussen 1907 en 1911

Stoommachines van Smit Slikkerveer uit 1911. Bron: De Ingenieur.


Stoomdynamo Smit Slikkerveer gemaakt tussen 1905 en1912.

Bron: Archief van Brush HMA Ridderkerk, Geheugen van Nederland, de Ingenieur. 

Zie hieronder (PDF) ook de prachtige beschrijving van Marius Broos over de geschiedenis van elektriciteitscentrale Roosendaal uit 1907 (Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen op het station Roosendaal), waar Smit Slikkerveer de stoomdynamo's leverde.

https://mariusbroos.nl/Elektriciteitscentrale.pdf

Lees meer

Disclaimer

De website van de Stichting Willem Smit Historie Nijmegen heeft tot doel de geschiedenis van de oorspronkelijke Willem Smit bedrijven in Nijmegen in brede context (waaronder ook die van de elektriciteitsvoorziening en de energie transitie in Nederland) in beeld brengen door het publiceren van artikelen voorzien van foto- en filmmateriaal (zoals YouTube). Wij hebben beperkt budget en slechts enkele vrijwilligers die ons helpen. 

Bedrijfsfotografen van de reclameafdeling
De meeste foto's op deze website (vooral van de machines en producten die gemaakt werden door de bedrijven) zijn afkomstig van de bedrijfsfotografen die in dienst waren van het bedrijf waar men werkte op een reclame afdeling. Van deze bedrijfsfotografen zijn geen namen bekend en het copyright op de foto's rust dus bij het bedrijf. De vroege foto's, afkomstig van glasnegatieven van het bedrijf Smit Slikkerveer (5000 stuks) zijn ouder dan 100 jaar (1882 - 1930) en gemaakt door bedrijfsfotografen van Smit Slikkerveer. Ook mede directeur Adriaan Pot was een hobby fotograaf.

Bij Smit Transformatoren fotografeerde de directeur Rosskopf vrijwel alles tot 1950. Wij hebben honderden glasnegatieven in ons bezit, gemaakt door of met het fototoestel van Thomas Rosskopf. Hij was een fervent hobby fotograaf. Later ten tijde van de Smit Nijmegen groep en in het Holec tijdperk had men een eigen reclame afdeling met bedrijfsfotografen. De namen van de bedrijfsfotografen zijn niet bekend. De meeste foto's en documenten en reclame uitingen in de bekende vakbladen zijn afkomstig van de reclame afdelingen van de diverse Smit bedrijven.

De redactie doet haar uiterste best om de herkomst van beeldmateriaal te achterhalen. Vanwege geen budget en enkele vrijwilligers komen alleen afbeeldingen uit het publiek domein, door instellingen verstrekte persbeelden dan wel beelden met een geschikte creative commons licentie in aanmerking voor publicatie op onze sites.

Wij streven ernaar om altijd de bron en fotograaf bij een foto te zoeken. De bron is vaak wel te vinden, maar de (bedrijfs)fotograaf is vrijwel altijd onbekend. Van externe auteurs die een bijdrage leveren aan onze website wordt altijd gevraagd de bronnen van eventueel meegezonden beelden te vermelden, zodat de redactie kan achterhalen of en zo ja onder welke condities beeldmateriaal kan worden gepubliceerd. Ook zijn er veel oud medewerkers die eigen foto's opsturen met een verhaal. De artikelen en foto's zijn dan met toestemming geplaatst. De foto's zijn altijd gemaakt door een oud collega of door de oud medewerker zelf.

Van veel, vooral historisch, (beeld-)materiaal zijn de rechthebbenden niet meer te achterhalen. Wij beroepen ons dan op de Europese richtlijn verweesde werken ('Orphan Works Directive') die in 2014 in de Nederlandse wet werd geïmplementeerd. Dit geven wij aan onder de foto totdat de rechthebbende zich meldt. Mocht u informatie hebben over de herkomst van beelden op onze site dan houden wij ons aanbevolen. Zo nodig plaatsen wij dan bronnen bij de beelden of gaan wij, in geval beeld onder een betaalde licentie valt, over tot verwijdering van het beeldmateriaal.

Wij hebben toestemming van de volgende bedrijven / families / personen /instellingen om historisch fotomateriaal en documenten te publiceren op deze website:

  • Brush HMA/Smit Slikkerveer
  • Royal Smit Transformatoren
  • Linoln Smitweld
  • Smit Draad
  • Smit Ovens
  • Familie Rosskopf
  • Familie Nolen
  • Familie Smit 
  • Familie Pot / Paul Asselbergs 
  • Piet Koper. Hij heeft veel foto's gemaakt tussen 1966 en 1985. 
  • Regionaal Archief Nijmegen (met bron vermelding).
  • Historisch Centrum Overijssel te Zwolle (met bron vermelding).
  • Architect Reinders. Hij regelde in het HOLEC tijdperk en ver daarna (1969-2000) vrijwel alle beurs stands. Tekeningen en fotomateriaal van beurzen zijn grotendeels gemaakt door dhr. Reinders.
  • Vele oud medewerkers en andere auteurs die tekst en foto's aanleveren voor publicatie.
  • Alle bestuursleden van de Stichting Willem Smit Historie Nijmegen alsmede haar medewerkers en vaste correspondenten
  • Oud medewerkers en andere lezers van onze website die verhalen voorzien van fotomateriaal toesturen.

Degenen die menen rechten te kunnen doen gelden op gepubliceerde beelden, kunnen zich melden bij de samenstellers van deze website. Graag nemen wij dan de juiste bronvermelding over. Uiteraard zullen wij op verzoek zo snel mogelijk informatie en beeldmateriaal verwijderen indien daarvoor gegronde redenen bestaan. 

Schrijf reactie (0 Reacties)

Privacy verklaring

Stichting Willem Smit Historie Nijmegen

Stichting Willem Smit Historie, gevestigd aan Binnenvaart 15 6642 CT Beuningen, is verantwoordelijk voor de verwerking van persoonsgegevens zoals weergegeven in deze privacyverklaring.

Contactgegevens:

www.willemsmithistorie.nl
Binnenvaart 15
6642 CT Beuningen
tel: +31 6 19009274

R. Hermsen is de Functionaris Gegevensbescherming van Stichting Willem Smit Historie Hij is te bereiken via e-mail adres: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Persoonsgegevens die wij verwerken
Stichting Willem Smit Historie verwerkt je persoonsgegevens doordat je gebruik maakt van onze diensten en/of omdat je deze gegevens zelf aan ons verstrekt. Hieronder vind je een overzicht van de persoonsgegevens die wij verwerken:

  • Voor- en achternaam
  • E-mailadres
  • IP-adres
  • Overige persoonsgegevens die je actief verstrekt bijvoorbeeld door een reactie te plaatsen onder een artikel op onze website of het schrijven in ons gastenboek. Het invullen van een e-mail adres is overigens alleen nodig wanneer je ook reacties van anderen wilt ontvangen op de reactie die je op een artikel hebt gegeven.

Bijzondere en/of gevoelige persoonsgegevens die wij verwerken
Onze website heeft niet de intentie gegevens te verzamelen over websitebezoekers. Als je er van overtuigd bent dat wij zonder die toestemming persoonlijke gegevens hebben verzameld,neem dan contact met ons op via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., dan verwijderen wij deze informatie.


Met welk doel en op basis van welke grondslag wij persoonsgegevens verwerken
Stichting Willem Smit Historie verwerkt jouw persoonsgegevens voor de volgende doelen:
Je te kunnen bellen of e-mailen indien dit nodig is om onze dienstverlening uit te kunnen voeren


Geautomatiseerde besluitvorming
Stichting Willem Smit Historie neemt niet op basis van geautomatiseerde verwerkingen besluiten over zaken die (aanzienlijke) gevolgen kunnen hebben voor personen.
Hoe lang we persoonsgegevens bewaren
Stichting Willem Smit Historie bewaart je persoonsgegevens niet langer dan strikt nodig is om de doelen te realiseren waarvoor je gegevens worden verzameld. Wij hanteren de volgende bewaartermijnen voor de volgende (categorieën) van persoonsgegevens:

  • Reacties op artikelen: Visueel staat daarin alleen de naam (niet het e-mail adres) en de reactie. Deze willen we graag laten staan anders heeft het natuurlijk geen zin om reacties te geven op historische artikelen. Het e-mail adres is niet zichtbaar maar wordt op de achtergrond gebruikt wanneer iemand anders een reactie op een reactie van iemand geeft. Hij/ zij krijgen dan een bericht dat er een reactie is gekomen op zijn reactie/schrijven.
  • Gastenboek. Dit identiek aan bovenstaande, met dit verschil dat iemand die een stukje schrijft in het gastenboek zijn e-mail adres wel of niet zichtbaar maakt. Vaak laat hij het e-mail adres zien om zodoende reacties van andere (oud collega's) te krijgen.

Delen van persoonsgegevens met derden
Stichting Willem Smit Historie verstrekt uitsluitend aan derden en alleen als dit nodig is voor de uitvoering van onze overeenkomst met jou of om te voldoen aan een wettelijke verplichting.


Cookies, of vergelijkbare technieken, die wij gebruiken
Stichting Willem Smit Historie gebruikt geen cookies of vergelijkbare technieken.

Gegevens inzien, aanpassen of verwijderen
Je hebt het recht om je persoonsgegevens in te zien, te corrigeren of te verwijderen. Daarnaast heb je het recht om je eventuele toestemming voor de gegevensverwerking in te trekken of bezwaar te maken tegen de verwerking van jouw persoonsgegevens door Stichting Willem Smit Historie en heb je het recht op gegevensoverdraagbaarheid. Dat betekent dat je bij ons een verzoek kan indienen om de persoonsgegevens die wij van jou beschikken in een computerbestand naar jou of een ander, door jou genoemde organisatie, te sturen. Je kunt een verzoek tot inzage, correctie, verwijdering, gegevensoverdraging van je persoonsgegevens of verzoek tot intrekking van je toestemming of bezwaar op de verwerking van jouw persoonsgegevens sturen naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. Om er zeker van te zijn dat het verzoek tot inzage door jou is gedaan, vragen wij jou een kopie van je identiteitsbewijs met het verzoek mee te sturen. Maak in deze kopie je pasfoto, MRZ (machine readable zone, de strook met nummers onderaan het paspoort), paspoortnummer en Burgerservicenummer (BSN) zwart. Dit ter bescherming van je privacy. We reageren zo snel mogelijk, maar binnen vier weken, op jouw verzoek . Stichting Willem Smit Historie wil je er tevens op wijzen dat je de mogelijkheid hebt om een klacht in te dienen bij de nationale toezichthouder, de Autoriteit Persoonsgegevens. Dat kan via de volgende link: https://autoriteitpersoonsgegevens.nl/nl/contact-met-de-autoriteit-persoonsgegevens/tip-ons

Hoe wij persoonsgegevens beveiligen
Stichting Willem Smit Historie neemt de bescherming van jouw gegevens serieus en neemt passende maatregelen om misbruik, verlies, onbevoegde toegang, ongewenste openbaarmaking en ongeoorloofde wijziging tegen te gaan. Als jij het idee hebt dat jouw gegevens toch niet goed beveiligd zijn of er aanwijzingen zijn van misbruik, neem dan contact op met onze klantenservice of via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Schrijf reactie (0 Reacties)

ANBI Status

Gegevens voor de fiscus en aftrekbaarheid van uw giften.

Deze gegevens zijn vermeld in de volgorde zoals de belastingdienst dit verzoekt aan een ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling) en zijn waar nodig voorzien van enige toelichting.

Naam: Stichting Willem Smit Historie Nijmegen.
Opgericht op 10 juli 2013. KvK nr. 58361855
Deze Stichting heeft een Culturele ANBI Status. Giften aan een Culturele ANBI kennen een gunstige fiscale aftrekmogelijkheid, klik HIER voor meer informatie van de belastingdienst:

De belastingdienst vermeldt op haar website:

"Gewone en periodieke giften aan culturele ANBI's mag u voor de berekening van uw giftenaftrek verhogen met 25%. Deze verhoging kan maximaal € 1.250 zijn"

RSIN : 8530.04.936

Contactgegevens:

Stichting Willem Smit Historie Nijmegen
Binnenvaart 15
6642 CT Beuningen.

E-mail: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Website : www.willemsmithistorie.nl

Bestuurssamenstelling en de namen van de bestuursleden:
Het bestuur bestaat uit een Voorzitter, Secretaris en Penningmeester te weten:

Voorzitter: Cornelis Johannes, Gijsbertus Spoorenberg, geboren te Eindhoven
adres: Van Haapsstraat 47 6525 CA Nijmegen
Secretaris: Theodorus Gerardus Marie Rudo Hermsen, geboren in Ven-Zelderheide op
22-07-1966, adres: Binnenvaart 15, 6642 CT Beuningen,
Penningmeester: Lambertus Wilhelmus Gerardus van Herpen, geboren in Rosmalen
op 26-10-1948, adres: Zwanenveld 6368, 6538 RS Nijmegen.

Beleidsplan :
Inleiding.

Willem Smit één van de grote Nederlandse pioniers op het gebied van elektrische energie stichtte in 1882 een bedrijf in Slikkerveer voor het vervaardigen van elektrische machines, hier bouwde hij in 1900 zijn eerste transformator. Dit werd een groot succes waarop hij besloot een gespecialiseerd bedrijf voor het maken van transformatoren te starten. Dat werd Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek opgericht op 2 mei 1913 in Nijmegen. Van lieverlee werd het productie programma uitgebreid met Draad, Laselektroden, Ovens en Gasgeneratoren. Fusies kwamen tot stand met fabrieken voor Schakelaars en Elektromotoren. Het bedrijf had rond 1960, 4000 medewerkers en vele Nijmeegse bedrijven traden als toeleverancier op.
Het huidige Smit Transformatoren, nog altijd gevestigd op de locatie waar het destijds begonnen is, vierde op 2 mei 2013 haar 100- jarig bestaan en verwierf het predikaat Koninklijk.

Ca. 5 jaar geleden startte een van de oprichters van de Stichting met het maken van de historische website www.willemsmithistorie.nl en het verzamelen van historische documenten en museale objecten. Enkele jaren later sloot een gepensioneerde van Smit Transformatoren zich hierbij aan en werden de activiteiten uitgebreid tot het houden van lezingen en het schrijven van een Jubileumboek. Zij kwamen tot de conclusie dat het wenselijk was hun activiteiten in een stichting onder te brengen en besloten samen met een andere gepensioneerde van Smit Transformatoren zulks op te richten.

Het werk dat de Stichting doet respectievelijk gaat doen.

1) Het op een centrale plaats beheren en door middel van expositie voor geïnteresseerden toegankelijk maken van museale objecten, jaargangen van relevante vaktijdschriften, documenten, beeldmateriaal, en dergelijke in eigendom van de Stichting of van derden ( met name van Smit Transformatoren en van de oprichters). Gesprekken over de toewijzing van een geschikte ruimte hiervoor zijn in een vergevorderd stadium.

2) Het houden van informatieve en educatieve lezingen en demonstraties elders doch met name in de ruimte direct gelegen naast die waar activiteit 1) in plaats vindt. Hier zullen ca. 20 zitplaatsen komen. Bezoekers aan het bibliotheek / museum gedeelte kunnen in het presentatie gedeelte korte films en diavoorstellingen bekijken.

3) Het in stand houden (actualiseren en uitbreiden) van de reeds bestaande (en in 2013 al 1000.000 maal bezochte) historische website: www.willemsmithistorie.nl. Dit is het orgaan van de Stichting, waarin mede gepubliceerd zullen worden de activiteiten agenda, de "Gegevens voor de fiscus en aftrekbaarheid van uw giften" en de namen (logo's) van de begunstigers.

4) Het uitbrengen van brochures,publicaties en het verschaffen van teksten en afbeeldingen aan derden, bijvoorbeeld studenten geschiedenis en schrijvers van historische werken.

De wijze waarop de Stichting geld gaat werven.

Verzoeken tot financiële bijdrage te richten aan :

1) Coöperatiefonds van de Rabobank, Prins Bernhardfonds, Gemeente Nijmegen, Provincie Gelderland en andere vergelijkbare fondsen.

2) De bedrijven die ontstaan zijn uit Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek, zoals: Smit Transformatoren, Smit Draad, Lincoln Smit Weld, Smit Ovens, Smit Gasgeneratoren (AlfaLaval Aalborg), Smit Gloeidienst.

3) Bezoekers van de website, aan het museum en van lezingen.

4) Organisaties die ons verzoeken elders een lezing te houden.

5) Organisaties of natuurlijke personen die een beroep doen op ons doen voor het verschaffen van informaties, teksten en afbeeldingen.

Besteding van het vermogen van de Stichting.

1) Het huidige vermogen en het uit fondsen 1) en 2) van "De wijze waarop de Stichting geld gaat werven" te verkrijgen vermogen zal voornamelijk gebruikt worden voor de inrichtingskosten van de bibliotheek, het museum en de presentatie ruimte.

2) Het vermogen ontstaan uit 3), 4) en 5) van "De manier waarop de Stichting geld gaat werven" zal voornamelijk gebruikt worden voor de jaarlijkse instandhoudingskosten.

Indien er buiten bovenstaande een batig saldo overblijft zal dit aangewend worden om de collectie uit te breiden en zal er voor educatieve activiteiten geen of een geringere bijdrage gevraagd worden.

Beloningsbeleid: Bestuursleden en latere medewerkers zullen voor hun werkzaamheden ten behoeve van de Stichting geen beloning ontvangen. Aantoonbare onkosten, mits vooraf door het bestuur gefiatteerd, zullen wel aan hen vergoed worden.

Doelstelling : Het als een cultureel en educatieve instelling behouden van het industrieel erfgoed van Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek, nu Smit Transformatoren genoemd. Zij tracht dit doel te verwezenlijken door het ondernemen van de activiteiten die genoemd zijn onder "Beleidsplan" paragraaf "Het werk dat de Stichting doet respectievelijk gaat doen"

Verslag van de uitgeoefende activiteiten :
Tussen de datum van oprichting , 10 juli 2013, en 7 november 2013 zijn de volgende activiteiten ondernomen:
1) Lezing in "Het Huis van de Geschiedenis" van de Gemeente Nijmegen over de 100-jarige geschiedenis van Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek.
2) Verwerving van museale objecten zoals, transformatoren, posters, boeken en glasplaat negatieven.
3) De website uitgebreid met enkele thematische stukken.
4) Het inscannen van foto's en glasplaat negatieven ten behoeve van latere presentatie op de website en in het museum.
5) Het treffen van voorbereidingen voor de inrichting van het museum.
6) Het verwerven van fondsen.



2013-financieeljaaroverzichtStichtingWillemSmitHistorieNijmegen

 

Schrijf reactie (0 Reacties)

Historische nieuwsflits

Waarom transformatoren in Nijmegen gemaakt worden (1932)

Onderstaand artikel ontving ik van het Regionaal Archief Nijmegen en stamt uit 1932. Smit Ovens is dan nog niet opgericht en het "Vlambooglaschen" is een van de nieuwste technieken in de las-industrie.

Waarom transformatoren in Nederland gemaakt worden (artikel uit Ons Nederland 1932)

Met dank aan het Regionaal Archief Nijmegen.

Schrijf reactie (0 Reacties)

Paardentractie bij vervoer zware transformatoren van Smit (1914)

In het prille begin werden paarden gebruikt voor het vervoer van zware transformatoren, getuige onderstaande foto uit 1914. Pas vanaf ongeveer 1920 deed het automobiel zijn intrede.

Paardentractie 1914
Bron: Archief Smit Transformatoren

Schrijf reactie (0 Reacties)

Bedrijfsfilm videobox

Cloud tag

Laatste artikelen

Laatste reacties

      LEES MEER

Wie is online

We hebben 237 gasten en geen leden online

Statistieken

Aantal bekeken pagina's
11806902
DMC Firewall is a Joomla Security extension!