50 kV station Lent - het prille begin van de ultra hoge spanning in Nederland (1922-1930)
In 1915 werd de Provinciale Gelderse Elektriciteits Maatschappij (PGEM) opgericht. Men wilde de elektriciteitsvoorziening door de Provinciale Overheid laten regelen, om de gebieden buiten het bereik van de weinige Gemeentelijke- en particulieren bedrijven ook van stroom te kunnen voorzien en om met een grote elektriciteitscentrale efficiënter energie te kunnen produceren. In die tijd was reeds duidelijk dat Radiostation Kootwijk in de toekomst een van de grootste afnemers zou worden en daarom lag er in 1918 een voorstel om vanuit Nijmegen ( de grootste en later enige centrale in Gelderland) rechtstreeks een lijn naar het zendstation Kootwijk te leggen. In 1922 werd de eerste opzet van een Gelders hoogspanningsnet in gang gezet door een 50 kV lijn aan te leggen van Lent (bij Nijmegen) - Arnhem - Apeldoorn. Het eindstation was toen het 50 kV station Apeldoorn Zuid. In de eerste jaren werd deze lijn nog bedreven met 10 kV lijn maar dit werd al gauw omgezet naar 50 kV. In 1924 werd begonnen met de bouw van het 50 kV station in Lent, het eerste open lucht transformatoren-station van Nederland. Deze werd op 29-07-1925 officieel geopend. In 1930 volgde het 50 kV station Kootwijk. Deze leverde tevens stroom op 10 kV niveau aan de enkele omringende plaatsen.
10/50 kV station in Lent (1924)
Het prille begin van de “ultra hoge spanning” , 50 kV.
Rond 1915 werd in Gelderland de stroom ingekocht van de centrales in Nijmegen, Arnhem en waarschijnlijk ook nog van de Elektriciteits-maatschappij Overveluwe te Ermelo, deze laatste had een gering vermogen en speelde niet echt mee in de totale elektriciteitsvoorziening. De energie werd getransporteerd op 10 kV niveau, meestal d.m.v. kabels. Een stad als Nijmegen had een 6 kV distributienet.
Lees meer
Grand Hotel Coomans als een van de eerste hotels in Nederland elektrisch verlicht met gloeilampen(1884)
In 1883 had Willem Smit een transportabele stoommachine met elektromotor (locomobiel) gemaakt en stond daar mee op de Wereldtentoonstelling in Amsterdam. Hij verlichtte daar de tentoonstelling met zijn "electriciteitsmachine". De directeur van hotel Coomans in Rotterdam was naar deze Wereldtentoonstelling geweest en benaderde Willem Smit om zijn hotel te verlichten met gloeilampen. De locomobiel van de Wereldtentoonstelling werd aangesloten en de gloeilampen verlichtte het hotel zowel binnen als buiten. Dit was een groot succes en Hotel Coomans was daarmee het eerste bedrijf/hotel in Nederland dat met gloeilampen werd verlicht. De locomobiel van Willem Smit werd gekocht en men adverteerde in alle bladen dat het hotel was voorzien van elektrische verlichting. Later ging het hotel ook naburige huizen en hotels verlichten en er ontstond een kleine elektriciteitscentrale.
Grand Hotel Coomans
Grand Hotel Coomans start in 1874 zijn hotel aan de Hoofdsteeg. Het is bedoeld voor zakenlieden en begint met 18 kamers. Dit groeit uit tot 210 kamers rond de Eerste Wereldoorlog. Dat is ook de glorietijd van dit hotel. Het hotel was voorzien van een luxe restaurant, een tearoom en allerlei andere zaken die het leven aangenaam maken. In WO I was Nederland neutraal en Rotterdam was de belangrijkste neutrale haven en de omslag van de haven nam toe en daarmee ook de vraag om hotelruimte van de zakenlieden. Het aantal hotels in de Maasstad steeg in die tijd tot bijna 60 en wanneer de oorlog in 1918 eindigt, gaat een deel van de bedrijvigheid terug naar andere Europese havensteden. Niet snel daarna ging het slechter met de economie en uiteindelijk brak de wereldwijde crisis uit. Ook met Hotel Coomans gaat het slechter want op de Spaanschekade staat een geduchte concurrent, Hotel Weimar. Weimar richt zich op het bovenlaagje van de clientèle, Coomans op de doorsnee zakenlieden en weet het hotel ook nog uit te breiden tot 270 kamers rond 1930.
Lees meer
130 jaar elektrische straatverlichting in Nederland (Nijmegen 1886 - 2016)
Op 01-07-2016 was het exact 130 jaar geleden dat de elektrische straatverlichting in Nijmegen in gebruik werd genomen. Willem Smit had eerder dat jaar in Kinderdijk al de eerste openbare Nederlandse elektriciteitscentrale aangelegd met 350 aansluitingen naar fabrieken en particulieren, direct gevolgd door Nijmegen.
Elektrische straatverlichting in Nijmegen
Nijmegen was dus enkele maanden later aan de beurt. Willem installeerde zgn. tuimellantaarns, die voorzien waren van een constructie die men kon tuimelen zodat de koolspitsen in de booglamp vervangen konden worden nadat ze waren opgebrand, hetgeen dus zeer frequent moest gebeuren. Nijmegen was daarmee de eerste gemeente met een (piepkleine) elektriciteitscentrale, die uitsluitend stroom leverde voor de straatverlichting (dus niet aan particulieren of fabrieken). Het moet in die tijd een prachtig gezicht geweest zijn om de Waalkade elektrisch verlicht te zien.
De koolspitslamp, ook wel koolstaaf booglamp genoemd, wordt gezien als de voorloper van de gloeilamp. Het licht dat deze lamp verspreidt, komt tot stand door een continue vonkoverdracht tussen twee elektroden van geperst koolpoeder. Dit principe lijkt een beetje op elektrisch lassen. De verblindende straal wit licht was zo fel dat de lamp eigenlijk alleen geschikt was als pleinverlichting of als zoeklamp voor schepen.
Lees meer
130 jaar elektriciteit in Nederland (Kinderdijk 1886 - 2016)
Op 19-04-2016 was het precies 130 jaar geleden dat de eerste openbare elektriciteitscentrale van Nederlands fabricaat van start ging ( de N.V. Electrische Verlichting Kinderdijk). De oprichter was Willem Benjamin Smit. Nadat Willem enkele jaren daarvoor (1881) een verlichtingsinstallatie had gebouwd voor de fabriek van Diepeveen, Lels en Smit, wilde de directeur ook elektriciteit in zijn eigen huis. Dit wekte grote belangstelling bij andere fabrikanten, want zij wilden ook hun olielampen vervangen door elektrisch licht. In 1884 werd Willem gevraagd om onderzoek te doen naar de mogelijkheden van een elektrische centrale in Kinderdijk.
De elektrische centrale Kinderdijk (1886). Bron: Brush Ridderkerk, Deze centrale bestaat niet meer. Ergens in de zestiger jaren van de vorige eeuw is het pand gesloopt.
Zo ontstond het idee om een elektrische centrale te bouwen die niet alleen aan fabrieken, maar ook aan particulieren stroom zou kunnen leveren. De begroting kwam uit op HFL 26000,- en het kapitaal werd verstrekt door Jan Smit V die we later tegen komen. Hij verstrekte een lening tegen 3.5 % rente en de eerste elektriciteitscentrale in Nederland, de "N.V. Electrische Verlichting Kinderdijk" was een feit.
Naar de elektrische centrale van Thomas Edison
In 1884 ging Willem met een door hem zelf (elektrisch) verlicht schip van de Holland-Amerika lijn naar de Verenigde Staten (New York) om daar de eerste elektrische centrale van Thomas Edison ( The Edison Electric lluminating Company) te kunnen aanschouwen die al in 1882 "het licht" zag. De ervaringen die hij daar opdeed paste hij toe bij de centrale in Kinderdijk.
Lees meer
Vervoer transformator naar schakel station Herten in Zuid Limburg (1935) + filmfragment
Onderstaande artikelen gaan over het vervoer van een transformator van Smit naar het schakelstation Herten ( bij Roermond) in Zuid Limburg in oktober 1935. Een tweede indentieke transformator werd geleverd aan het station Lutterade. Nieuw bij dit artikel zijn 2 unieke foto's uit 1938 en een aantal krantenartikelen die we onlangs teruggevonden hebben.
Dit waren de eerste 150 kV transformatoren van Smit en vermoedelijk ook de eerste van die spanning in Nederland, het vermogen bedroeg 6000kVA, de overzetverhouding was 150 / 10 kV. Enkele maanden daarvoor (april 1935) werd in Herten een schakelstation opgericht van de P.L.E.M. (Provinciale Limburgse Electriciteits Maatschappij, ook wel de Stroomverkoop mij. genoemd) die d.m.v. een 150.000 volt hoogspanningslijn verbonden was met de staatsmijnen in Lutterade (die de stroom opwekten).
De eindopstelling in Lutterade (1938). Bron: Archief Smit Transformatoren
Bron: NRC nov. 1934
Bron: Limburgse Koerier 04-10-1935
Lees meer
Biografie Ir. Thomas Rosskopf (1880-1953) + 2 filmfragmenten
Biografie van Ir. Thomas Rosskopf (1880 - 1953), feitelijk oprichter van Willem Smit & Co's Transformatoren N.V. en één van de pioniers van de elektrotechniek in Nederland.
Thomas Rosskopf was een der pioniers van de Nederlandse Elektrotechnische Industrie. Hij werd op 26-04-1880 te Amsterdam geboren en doorliep daar de Lagere School en de H.B.S. met een vijfjarige cursus. Van 1898 tot 1902 studeerde hij aan de Polytechnische school te Delft, waar hij het diploma voor Werktuigkundig Ingenieur behaalde. In 1904 behaalde hij het diploma Elektrotechnisch Ingenieur in Karlsruhe.
Thomas Rosskopf
Studententijd van Thomas Rosskopf
Van 1898 tot 1902 studeerde hij aan de Polytechnische school te Delft. Deze school had in die tijd nog geen opleiding tot elektrotechnisch ingenieur. Thomas was voorzitter van het studentencorps. Hieronder een aantal unieke foto's uit de collectie van de familie Rosskopf.
Prachtige foto van Thomas Rosskopf, met pet en pijp, te midden van zijn studievrienden bij de Polytechnische school Delft in 1899, bron Familie Rosskopf.
Lees meer
Het industrieel verleden van de suiker industrie op Java (Olean, Semboro, Pesantren en Tasikmadoe) vanaf 1870 tot heden.
Op Java in Indonesië zijn tussen eind 1800 en begin 1900 ongeveer 200 suikerrietfabrieken gebouwd. In deze fabrieken stonden veel grote (stoom) machines en dynamo's geleverd door de Nederlandse industrie. Stork, Werkspoor, Feyenoord, Machinefabriek Breda, maar ook Heemaf, Smit Slikkerveer, Smit Transformatoren, Hazemeyer en EMF Dordt e.a. hebben hun bijdrage geleverd.
Dit is letterlijk in oude documenten terug te vinden. Stork, Werkspoor, Smit Slikkerveer, Heemaf en vele andere Nederlandse bedrijven leverden vaak combinaties van machines en installaties. Zie hieronder een 2 prachtige films over suikerriet fabriek Olean (levend industrieel erfgoed).
Verder in dit artikel ook nog een mooie film uit 1927 gemaakt door Willy Mullens over Stork in Hengelo met in de hoofdrol een andere suikerfabriek in Java; SF Tasikmadoe.
Werkspoor machine
Suikerfabriek met machines van Smit Slikkerveer op de voorgrond (1931) . Bron: Brush Ridderkerk.
Lees meer
Eerste elektrische verlichting voor strafgevangenissen in Nederland met film (1884-1899)
Nederland telde in totaal 3 koepelgevangenissen. Deze zijn tussen 1882 en 1900 gebouwd door architect Johan Metzelaar (Arnhem en Breda) en zijn zoon (Haarlem). De gevangenissen vielen op door de mooie neo-renaissance bouwstijl met een soort kasteel torens bij de ingang en daarachter de gevangenis ondergebracht in een grote koepel waar de bewakers perfect zicht hadden op de gedetineerden. Een andere strafgevangenis in Den Haag (stadsdeel Scheveningen) werd ook door Johan Metzelaar gebouwd in 1886. Willem Benjamin Smit voorzag al deze gevangenissen van elektrisch licht en de koepelgevangenis Arnhem had de primeur in 1884 en was daarmee de eerste elektrisch verlichtte gevangenis van Nederland.
De oorspronkelijke functie hebben deze gevangenissen niet meer behalve een deel van de gevangenis van Den Haag. De anderen gevangenissen werden gesloten en zijn later onder meer gebruikt om asielzoekers te huisvesten, staan in de verkoop of hebben/krijgen een andere bestemming.
Koepelgevangenis Breda (1886). Bron: Stadsarchief Gemeente Breda
FILM Gevangenisleven en reclassering uit 1925 door Willy Mullens
Ik vond 3 prachtige films over het gevangenisleven in 1925 die mooi bij dit artikel aansluiten. Let vooral ook op akte 3, daar zijn opnames gemaakt bij de koepel in Breda en volgens mij ook Haarlem (zie ook de foto van de breimachine in de cel, die is ook te zien in akte 3).
Lees meer
Stoomvaart Maatschappij Nederland gaf in 1937 de opdracht aan NV Nederlandsche Scheepsbouw Mij Amsterdam om een groot luxe passagiersschip te bouwen, de MS Oranje II. De bouw van het meer dan 20.000 ton wegende passagiersschip duurde ruim 2 jaar. De bouw vond plaats bij de werf in Amsterdam en bood voor twee jaar tijd werkgelegenheid aan duizenden arbeiders. Het luxueuze passagiersschip was bestemd om te worden ingezet voor de vaart op de Indië-route. De dynamo's (generatoren) werden gemaakt door Smit Slikkerveer. In de archieven vonden we een filmfragment van de fabricage van de dynamo's, die de stroom moesten leveren voor het hele schip. Voor meer informatie over MS Oranje II zie DEZE LINK: 
Reacties mogelijk gemaakt door CComment