90 jaar radio Malabar - eerste radiotelegrafie-verbinding (1923 - 2013)

Op zondag 5 mei 2013 was het precies 90 jaar geleden dat de radiotelegrafieverbinding tussen Nederland en voormalig Nederlands Oost-Indië, (Radio Malabar) werd gelegd (lange golf zender). 
Ir. Dr. C.J. de Groot was hoofd Technische Telegraaf- en Telefoondienst Nederlandsch-Indië en radiopionier. In 1922 bouwde hij een lange-golf zender in Malabar t.b.v. een radioverbinding tussen Nederlands-Indië en Nederland. Dit was toentertijd de sterkste zender ter wereld. Op 05 Mei 1923 werd de eerste radioverbinding gemaakt tussen Nederlands-Indië en Nederland. Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek leverde voor die zender in 1922 een grote spoel en enkele transformatoren. Smit Slikkerveer leverde de generatoren voor deze zender.

De Groot haalde in 1906 zijn ingenieursdiploma "Elektrotechniek" in Karlsruhe, 2 jaar daarvoor haalde Ir. Thomas Rosskopf aan dezelfde Technische Hogeschool zijn ingenieursdiploma "Elektrotechniek". Zij hebben elkaar zeker gekend, ook al omdat men allebei lid was van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIVI). Vijf jaar na zijn dood werd de zgn. Ir. Dr. C. J. de Groot plaquette ingesteld.

Deze plaquette was een onderscheiding voor mensen die zich op elektrotechnisch gebied onderscheiden hadden. Willem Benjamin Smit was de eerste die deze onderscheiding in 1932 ontving. Anton F.Philips ontving hem in 1935.

Klik op bovenstaande foto voor een uitgebreide biografie van Ir. Dr. C.J. de Groot. (1883-1927)

Voorgeschiedenis
Aan het begin van de vorige eeuw werd de vraag naar betere en snellere verbindingen met onze koloniën steeds groter. Al omstreeks 1901 werd er met Indië getelegrafeerd via twee trajecten t.w. een Nederlands-Duitse kabel (via het knooppunt Yap tussen de Filippijnen en Nieuw-Guinea) en een kabeltraject dat in Engelse handen was. Vanaf 1912 werd veel onderzoek verricht om de enorme afstand (12000 km) tussen Nederland en de Indische Archipel op de lange golf te overbruggen.

In Radio Kootwijk begon Prof. Dr. Ir. N. Koomans het speurwerk terwijl in Indië Dr. Ir. C.J. de Groot pionierde. Tijdens de eerste wereldoorlog was de beschikbaarheid van de kabels niet altijd gewaarborgd vanwege hun kwetsbaarheid, zowel in technische maar vooral in politieke zin. De noodzaak van een eigen directe verbinding met Indië deed zich daardoor steeds duidelijker voelen.

Lees meer

1945 - de vlucht uit zendstation Malabar (Nederlands Indië) het verhaal van Eric Goewie

Eric Goewie stuurde mij een kort verhaal en een aantal unieke foto's en knipsels van zendstation Radio Malabar waar in 1923 de eerste (lange golf) radiotelegrafie verbinding tot stand kwam tussen Nederlands Indië en Nederland (Radio Kootwijk). Zijn vader (Johan Bernard Emile Goewie) werkte daar jaren lang als elektrotechnicus en samen met zijn gezin woonde hij zelfs bij het zendstation. In 1945 moest hij vluchten.

Zijn vader had altijd met veel plezier op het zendstation gewerkt en sprak daarover met veel warmte maar ook met veel verdriet, want de vernietiging van het zendstation had hem ook behoorlijk aangegrepen. Zijn naaste collega was Erne van der Worm (1914-1987). Zie ook de publicatie van Erne van der Worm.

In 2012 ging Erik Goewie terug naar Indonesië om te zien waar zijn vader vroeger gewerkt had en waar hij geboren was.Van het zendstation was bijna niets meer over, nadat dit in 1942 door de Japanners werd gebombardeerd en later door medewerkers van het zendstation in brand werd gestoken als tactiek van de verschroeide aarde zoals zijn vader hem had verteld.

Erik Goewie liep de vluchtroute terug die zijn vader in 1945 gelopen had nadat het gebouw van Zendstation Malabar in brand was gestoken. In de week voor de brand kreeg men bezoek van "Pemoeda's" (Indonesische vrijheidsstrijders) die alles kort en klein sloegen. De vlag van het zendstation Malabar (de Nederlandse vlag) was opgeborgen onder het matrasje van het bedje waarop Erik Goewie als baby lag. Als men deze vlag gevonden had dan was het slecht afgelopen met de familie Goewie, maar gelukkig was dit niet het geval en kon de familie zich na een barre tocht in veiligheid brengen en vluchten per jeep. Hieronder een aantal prachtige en unieke foto's. Voor de complete geschiedenis van zendstation Malabar klik HIER. 

Lees meer

Vertraging levering transformator aan Den Haag vanwege uitbreken van WO II (1941)

In 1941 werden door Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek 2 reusachtige transformatoren afgeleverd voor de koppeling Rotterdam - Den Haag. In mei 1941 werden daarvoor 2 identieke transformatoren vervoerd. De een voor de centrale GEB Den Haag en de ander voor de centrale aan de Galileistraat in Rotterdam.

In de Gelderlander van 14-05-1941 werd ook een artikel besteed aan dit transport . Dit betrof het vervoer naar GEB Den Haag. (Zie hieronder).

Bron: Gelderlander 14-05-1941

Vanwege het uitbreken van de oorlog ontstond er grote vertraging voor de levering van deze transformatoren. Mededirecteur Bergsma schreef daarom op 05-06-1940 een brief aan het G.E.B. in Den Haag en maakte hen erop attent dat "wij reeds op 10 Mei door de Duitschers bezet zijn en sindsdien met alle mogelijke moeilijkheden te kampen hebben."

Hieronder de bewuste brief aan het G.E.B in Den Haag (05-06-1940). Alles kwam tenslotte nog goed en de trafo's werden geleverd, al kwamen er wel boetes en rentevergoeding bovenop vanwege late levering.  Pas in 1983 werden beide transformatoren uit bedrijf genomen ! Ze hadden dus een levensduur van 42 jaar !!. Dat zegt genoeg over de kwaliteit van de transformatoren van Smit.

Lees meer

Vervoer transformator naar schakel station Herten in Zuid Limburg (1935) + filmfragment

Onderstaande artikelen gaan over het vervoer van een transformator van Smit naar het schakelstation Herten ( bij Roermond) in Zuid Limburg in oktober 1935. Een tweede  indentieke transformator werd geleverd aan het station Lutterade. Nieuw bij dit artikel zijn 2 unieke foto's uit 1938 en een aantal krantenartikelen die we onlangs teruggevonden hebben.

Dit waren de eerste 150 kV transformatoren van Smit en vermoedelijk ook de eerste van die spanning in Nederland, het vermogen bedroeg 6000kVA, de overzetverhouding was 150 / 10 kV. Enkele maanden daarvoor (april 1935) werd in Herten een schakelstation opgericht van de P.L.E.M. (Provinciale Limburgse Electriciteits Maatschappij, ook wel de Stroomverkoop mij. genoemd) die d.m.v. een 150.000 volt hoogspanningslijn verbonden was met de staatsmijnen in Lutterade (die de stroom opwekten).

De eindopstelling in Lutterade (1938). Bron: Archief Smit Transformatoren

Bron: NRC nov. 1934 

Bron: Limburgse Koerier 04-10-1935 

Lees meer