Biografie Ir. Thomas Rosskopf (1880-1953)
Biografie Ir. Thomas Rosskopf (1880 - 1953), feitelijk oprichter van Willem Smit & Co's Transformatoren N.V. en één van de pioniers van de elektrotechniek in Nederland.
Pionier van de Nederlandse Elektrotechnische Industrie
Thomas Rosskopf was een der pioniers van de Nederlandse Elektrotechnische Industrie. Hij werd op 26-04-1880 te Amsterdam geboren en doorliep daar de Lagere School en de H.B.S. met een vijfjarige cursus. Van 1898 tot 1902 studeerde hij aan de Polytechnische school te Delft, waar hij het diploma voor Werktuigkundig Ingenieur behaalde. In 1904 behaalde hij het diploma Elektrotechnisch Ingenieur in Karlsruhe.
Thomas Rosskopf
Studententijd van Thomas Rosskopf
Van 1898 tot 1902 studeerde hij aan de Polytechnische school te Delft. Deze school had in die tijd nog geen opleiding tot elektrotechnisch ingenieur. Thomas was voorzitter van het studentencorps. Hieronder een aantal unieke foto's uit de collectie van de familie Rosskopf.
Prachtige foto van Thomas Rosskopf, met pet en pijp, te midden van zijn studievrienden bij de Polytechnische school Delft in 1899, bron Familie Rosskopf.
Lees meer
130 jaar elektriciteit in Nederland (Kinderdijk 1886 - 2016)
Op 19-04-2016 was het precies 130 jaar geleden dat de eerste openbare elektriciteitscentrale van Nederlands fabricaat van start ging ( de N.V. Electrische Verlichting Kinderdijk). De oprichter was Willem Benjamin Smit. Nadat Willem enkele jaren daarvoor (1881) een verlichtingsinstallatie had gebouwd voor de fabriek van Diepeveen, Lels en Smit, wilde de directeur ook elektriciteit in zijn eigen huis. Dit wekte grote belangstelling bij andere fabrikanten, want zij wilden ook hun olielampen vervangen door elektrisch licht. In 1884 werd Willem gevraagd om onderzoek te doen naar de mogelijkheden van een elektrische centrale in Kinderdijk.
De elektrische centrale Kinderdijk (1886). Bron: Brush Ridderkerk, Deze centrale bestaat niet meer. Ergens in de zestiger jaren van de vorige eeuw is het pand gesloopt.
Zo ontstond het idee om een elektrische centrale te bouwen die niet alleen aan fabrieken, maar ook aan particulieren stroom zou kunnen leveren. De begroting kwam uit op HFL 26000,- en het kapitaal werd verstrekt door Jan Smit V die we later tegen komen. Hij verstrekte een lening tegen 3.5 % rente en de eerste elektriciteitscentrale in Nederland, de "N.V. Electrische Verlichting Kinderdijk" was een feit.
Naar de elektrische centrale van Thomas Edison
In 1884 ging Willem met een door hem zelf (elektrisch) verlicht schip van de Holland-Amerika lijn naar de Verenigde Staten (New York) om daar de eerste elektrische centrale van Thomas Edison ( The Edison Electric lluminating Company) te kunnen aanschouwen die al in 1882 "het licht" zag. De ervaringen die hij daar opdeed paste hij toe bij de centrale in Kinderdijk.
Lees meer
Het industrieel verleden van de suiker industrie op Java (Olean, Semboro, Pesantren en Tasikmadoe) vanaf 1870 tot heden.
Op Java in Indonesië zijn tussen eind 1800 en begin 1900 ongeveer 200 suikerrietfabrieken gebouwd. In deze fabrieken stonden veel grote (stoom) machines en dynamo's geleverd door de Nederlandse industrie. Stork, Werkspoor, Feyenoord, Machinefabriek Breda, maar ook Heemaf, Smit Slikkerveer, Smit Transformatoren, Hazemeyer en EMF Dordt e.a. hebben hun bijdrage geleverd.
Dit is letterlijk in oude documenten terug te vinden. Stork, Werkspoor, Smit Slikkerveer, Heemaf en vele andere Nederlandse bedrijven leverden vaak combinaties van machines en installaties. Zie hieronder een 2 prachtige films over suikerriet fabriek Olean (levend industrieel erfgoed).
Verder in dit artikel ook nog een mooie film uit 1927 gemaakt door Willy Mullens over Stork in Hengelo met in de hoofdrol een andere suikerfabriek in Java; SF Tasikmadoe.
Werkspoor machine
Suikerfabriek met machines van Smit Slikkerveer op de voorgrond (1931) . Bron: Brush Ridderkerk.
Lees meer
Eerste elektrische verlichting voor strafgevangenissen in Nederland met film (1884-1899)
Nederland telde in totaal 3 koepelgevangenissen. Deze zijn tussen 1882 en 1900 gebouwd door architect Johan Metzelaar (Arnhem en Breda) en zijn zoon (Haarlem). De gevangenissen vielen op door de mooie neo-renaissance bouwstijl met een soort kasteel torens bij de ingang en daarachter de gevangenis ondergebracht in een grote koepel waar de bewakers perfect zicht hadden op de gedetineerden. Een andere strafgevangenis in 
Den Haag (stadsdeel Scheveningen) werd ook door Johan Metzelaar gebouwd in 1886. Willem Benjamin Smit voorzag al deze gevangenissen van elektrisch licht en de koepelgevangenis Arnhem had de primeur in 1884 en was daarmee de eerste elektrisch verlichtte gevangenis van Nederland.
De oorspronkelijke functie hebben deze gevangenissen niet meer behalve een deel van de gevangenis van Den Haag. De anderen gevangenissen werden gesloten en zijn later onder meer gebruikt om asielzoekers te huisvesten, staan in de verkoop of hebben/krijgen een andere bestemming.
Koepelgevangenis Breda (1886). Bron: Stadsarchief Gemeente Breda
FILM Gevangenisleven en reclassering uit 1925 door Willy Mullens
Ik vond 3 prachtige films over het gevangenisleven in 1925 die mooi bij dit artikel aansluiten. Let vooral ook op akte 3, daar zijn opnames gemaakt bij de koepel in Breda en volgens mij ook Haarlem (zie ook de foto van de breimachine in de cel, die is ook te zien in akte 3).
Lees meer
50 kV station Lent - het prille begin van de ultra hoge spanning in Nederland (1922-1930)
In 1915 werd de Provinciale Gelderse Elektriciteits Maatschappij (PGEM) opgericht. Men wilde de elektriciteitsvoorziening door de Provinciale Overheid laten regelen, om de gebieden buiten het bereik van de weinige Gemeentelijke- en particulieren bedrijven ook van stroom te kunnen voorzien en om met een grote elektriciteitscentrale efficiënter energie te kunnen produceren. In die tijd was reeds duidelijk dat Radiostation Kootwijk in de toekomst een van de grootste afnemers zou worden en daarom lag er in 1918 een voorstel om vanuit Nijmegen ( de grootste en later enige centrale in Gelderland) rechtstreeks een lijn naar het zendstation Kootwijk te leggen. In 1922 werd de eerste opzet van een Gelders hoogspanningsnet in gang gezet door een 50 kV lijn aan te leggen van Lent (bij Nijmegen) - Arnhem - Apeldoorn. Het eindstation was toen het 50 kV station Apeldoorn Zuid. In de eerste jaren werd deze lijn nog bedreven met 10 kV lijn maar dit werd al gauw omgezet naar 50 kV. In 1924 werd begonnen met de bouw van het 50 kV station in Lent, het eerste open lucht transformatoren-station van Nederland. Deze werd op 29-07-1925 officieel geopend. In 1930 volgde het 50 kV station Kootwijk. Deze leverde tevens stroom op 10 kV niveau aan de enkele omringende plaatsen.
10/50 kV station in Lent (1924)
Het prille begin van de “ultra hoge spanning” , 50 kV.
Rond 1915 werd in Gelderland de stroom ingekocht van de centrales in Nijmegen, Arnhem en waarschijnlijk ook nog van de Elektriciteits-maatschappij Overveluwe te Ermelo, deze laatste had een gering vermogen en speelde niet echt mee in de totale elektriciteitsvoorziening. De energie werd getransporteerd op 10 kV niveau, meestal d.m.v. kabels. Een stad als Nijmegen had een 6 kV distributienet.
Lees meer
Generator Smit Slikkerveer voor de Zuiderzee werken en Centrale Veenhuizen (1928/1934)
In 1928 werd een bestelling gedaan door "Zuiderzeewerken Den Haag" bij Smit Slikkerveer voor de levering van 2 wisselstroom generatoren en 2 gelijkstroom dynamo's ten behoeve van het Zuiderzee project van Cornelis Lely. De machines werden geplaatst in de elektrische centrale Kornwerderzand. Toen de afsluitdijk klaar was waren deze generatoren en dynamo's niet meer nodig en werden ze (in 1934) verkocht aan de elektrische centrale in Veenhuizen. Hieronder zien we een prachtige foto van de centrale uit 1928 die ik onlangs opgestuurd kreeg van Ruurd Wijbenga.
Een zoektocht van Wim Stuut (NS/Nedtrain) leverde behalve onderstaande foto dit interessante artikel op.
De foto toont naast enkele werklieden (waarschijnlijk de machinisten van de centrale) ook prachtig in beeld twee gloednieuwe Kromhout 3ER4 motoren met beiden een Smit Slikkerveer generator. Linksonder zien we ook nog een elektrisch onderdeel met het logo van de Heemaf. Bron: Ruurd Wijbenga/ Wim Stuut
Bron: Schager Courant 26-01-1932
Voordat ik bovenstaande foto ooit gezien had werd ik erop geattendeerd dat er een generator van Smit Slikkerveer uit 1928 in prachtige staat te zien was in de Elektriciteitscentrale in Veenhuizen. Deze 'Elektrische Centrale' is bijzonder industrieel erfgoed. In 1912 werd hij in gebruik genomen om stroom te leveren voor de houtzagerij en meubelmakerij van het ambachtscluster.
Lees meer
Transformatoren voor het Twentsch Centraal Station voor Elektrische Stroomlevering in Hengelo (februari 1916)
Onderstaande prachtige foto komt van Historische Centrum Overijssel en is een uitsnede van een grotere foto uit februari 1916. We zien hier een aantal Heemaf vrachtwagens voor de deur van de Heemaf fabriek aan de Bornsestraat in Hengelo klaar staan om uitbreidingen bij de elektrische centrale van de TCS (Twentsch Centraal Station voor elektrische stroomlevering) te gaan installeren.
De linker vrachtwagen bevat ca.7 lastscheiders ( schakelaars) voor 10 kV. In het midden een grote haspel van de N.K.F. (Nederlandsche Kabel Fabriek, tegenwoordig onderdeel van Prysmian Cables & Systems). De rechter vrachtwagen bevat 2 olie-nettransformatoren van ca. 20 kVA en 1 van ca. 10 kVA van Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek (Royal Smit Transformers). Waarschijnlijk 10 /0,380 kV in Y. yn. schakeling. Het sterpunt aan de 10 kV zijde lijkt niet uitgevoerd te zijn. De 10 kV kan ook 4 kV zijn. De kabel suggereert een plaatselijk net, 4 kV. Een rare spanning maar dat was de eerdere keuze voor dat gebied ( cit. Van Swaay). Maar in die tijd werd er ook al 10 kV verkabeld, zij het mondjes maat.
De slagwijdte van de doorvoeringen doet echter meer denken aan 10 kV voor binnen opstelling. Maar in WO I was het moeilijk om aan doorvoeringen ( vaak Rosenthal / Duitsland) te komen, dus voor 4 kV kon het goed mogelijk zijn dat ze een 10 kV doorvoering namen. Het prijsverschil was uiterst gering, dus men nam wat men in huis had. Ergo 10 of 4 kV daar kom ik niet uit. Het moet 4 kv zijn geweest omdat er in die tijd een 4 kV lijn is gelegd naar de TCS centrale. Zie biografie Hofstede Crull en zoek in de tekst op het trefwoord 4kV. (control F).
De transformatoren zijn van Smit, ook gezien de datering, 1916. In de tweede wereld oorlog was het erg moeilijk iets uit het buitenland te betrekken, zeker als er koper in zat. Wat opvalt is de erg slechte transportafsteuning met name die bij de lastscheiders. Dit zou er op kunnen wijzen dat het een transport over erg korte afstand was. Dus voor het Twentsch Centraal Station in Hengelo
Hieronder de originele foto.
Lees meer
De Goudsche Lichtfabriek - mobiel hijswerktuig met paardentractie voor vervoer en plaatsen van transformatoren (1914)
In 1914 levert Smit Transformatoren een aantal transformatoren voor de in aanbouw zijnde elektriciteitscentrale van Gouda. Vrachtauto's zijn er nog niet dus is het paard het aangewezen vervoer voor de transformatoren. Het transport naar de centrale duurt maanden en is zeer intensief. Iedereen probeert mee te denken om de transport mogelijkheden te verbeteren, maar ook het plaatsen en hijsen van de transformator is een probleem. G.E.B. Gouda laat een hefwerktuig ontwerpen door "de Goudsche machinefabriek v/h. Arends". Dit hefwerktuig staat op een kar en deze kan worden voortgetrokken door een paard. Voor HFL 600,-- werd deze uitvinding in 1914 aangeboden aan directeur Thomas Rosskopf van Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek. Tijdens van de uitbreidingen bij de Goudsche Lichtfabriek werd dit mobiele hijswerktuig gebruikt voor de transformatoren van Smit en andere zware materialen/machines.
Een uitvinding op transportgebied van het G.E.B. Gouda (1914). Het lijkt alsof het paard slechts 1 achterpoot heeft, maar als je inzoomt op de achterste poten zie je toch echt twee poten met 2 hoeven. Het karretje heeft overigens drie wielen. Dat maakt het geheel tot een vreemde maar unieke foto compositie. Bron: glasnegatief Stichting Willem Smit Historie Nijmegen.
Lees meer
Begin maart 2015 kregen we van Henk Janssen, een historicus gespecialiseerd op het Nijmeegse industriële erfgoed, een e-mail met verscheidene foto's van een oven die hij had gezien in het Marishuis. De foto van de naamplaat toonde onomstotelijk aan dat het ging om een Smit oven en de foto van de gegevensplaat gaf, hoewel moeilijk zichtbaar, het fabricagenummer bloot. Aan de hand van dit nummer kon Antoon de Valk, een oud medewerker van Smit Ovens, bepalen dat het bouwjaar zo rond 1957 geweest moest zijn. Nieuwsgierig gemaakt door de foto's namen wij contact op met de conservator van het Marishuis, we wilden namelijk zelf de oven zien, vragen of er nog wat bekend was over het gebruik en liefst nog fotograferen ook. De conservator Leo Ewals en zijn rechterhand Tini Martens waren meteen enthousiast over onze onderzoeksdrift en gaven ons alle ruimte. We mochten fotograferen, een ongekend goed bewaard gebleven dossier werd ons ter beschikking gesteld en we werden voorzien van de nodige oral history. Wij zijn beide heren veel dank verschuldigd, zonder hun medewerking was dit artikel niet tot stand gekomen. 
